Pak Cesare Pavese… me drojen e s’parës herë Jozef Radi

Pak Cesare Pavese…

me drojen e s’parës herë

Cesare Pavese
prej kohësh asht bashkudhtar në leximet e mia…
Po nuk di çka misteri kishte ai në artin e vet
që nuk ma lejonte guximin me pru diçka të tijën edhe në shqip…
Ndoshta nuk asht faji i tij!
Sigurisht nuk ishte faji i tij…
Kësaj here e kapërceva guximin e diçka bana…
Ndoshta më duhej me qenë pak ma i thellë,
pak ma përzgjedhës e pak ma përgjegjës…
Ndoshta… Kësaj here u përpoqa në këto tri poezi…
Herë tjetër nëse nuk e nxis vedin,
dikush prej jush qe e pelqeni ket pune,
duhet me më nxitë pak…
Edhe sot, mbas nji vjeti u zgjova me idenë
me sjelle pak Nate nga Pavese… j.r

.

Dialogje me Leucò-n

Cesare Pavese, që shumë kambngulin me e quejtë  nji rrëfyes kokëfortë realist, i ngjizun ndër zonat rurale e periferike amerikano-piemonteze, në këto Dialogje shfaq nji aspekt të ri të temperamentit të tij. Nuk ka asnji shkrimtar të përnjimendtë, që s’e ka at Çerekhanën e tij, Kapriçion e tij apo Muzën e fshehun, e që befas e shtyjnë me u ndje nji vetmitar. Pavese do të kujtohet njashtu siç ishte në shkollë dhe për at çka ai lexonte: Ka me u mbajtë mend për librat që lexonte përditë, të vetmit libra që lexonte. Ai hoqi dorë për nji çast nga besimi në totem e tabutë e veta, prej shpirtnave të tij të egër të vegjetacionit, prej vrasjeve rituale, prej sferës së miteve e kultit të të vdekunve, si dhe prej tekave të tij të padobishme duke dashtë me kërkue në to sekretin e diçkaje që të gjithë e kujtojnë, të gjithë e admirojnë… pak me vështërsi, po edhe gogsijnë ndonji buzqeshje…
Ja pra kështu na lindën këto Dialogje.

Pesë poezi –  prej Cesare Pavese

Përkthye prej Jozef Radit

Mikut që flen…

Çka me i thanë sonte, mikut që flen?
Fjala ma e pavlerë na ngjitet ndër buzë
prej dhimbjes ma t’thellë.
Do ta kqyrim mikun
buzët e tija padobi s’thonë ma asgja,
e ne nën zà do të flasim.
Nata ka me pasë fytyrën
e dhimbjes së lashtë që shfaq çdo mbramje
njashtu të pandjeshme e të gjallë.
Heshtja e kahershme
ka me vuejtë si nji shpirt, i shushatun n’terr.
E ne kem’me i folë natës me frymë t’mekun.
E do ndigjojmë çastet që rrjedhin në terr,
e përtej gjanave, ndër ankthe agimesh,
befas ka me ardhë si fatkeqsi e gjithçkaje
kundra njasaj vdekje të heshtun.
E kotsisht drita ka me zbulue fytyrën e përthithun prej ditës.
Çastet kanë me heshtë.
E gjithçka ka me folë nënzà.

Ku je ti, o dritë mëngjesi

Ti ishe jeta e gjithçkaje.
me ty zgjuet frymëmarrim
nën qiellin mbetun mbrenda nesh.
As ankthe as ethe pra,
as kjo hije mbytëse e ditës
e mbushun përplot e gjithfaresh.
O dritë, o kthjelltësi e largët,
o frymë gulshuese, ktheji sytë e ty
të shtangun ndër ne.
E errët asht nadja që zbret
pa dritën e syve tu.

Ka me ardhë vdekja e sytë e tu do ketë

(kushtue Conctance Dowling)

Ka me ardhë vdekja e sytë e tu do ketë
njajo vdekje që na shoqnon
prej mëngjesit e deri në mbramje, e pagjumë,
shurdhane, si nji plak i zgavruem
ose nji ves i pakuptimtë. Sytë e tu
do të jenë nji fjalë e bjerrun,
nji britmë e heshtur, nji heshtje.
Kështu ke me i pa çdo mëngjes
kur mbi veten tande t’përkulesh
në pasqyrë. O shpresë e dashtun,
at ditë kem me e marrë vesh edhe ne
që ti je jeta po edhe s’je asgja.
Për krejt ne vdekja ka nji shikim.
ka me ardhë vdekja e sytë e tu do ketë.
e do të jetë si me heqë dorë prej nji vesi,
si me u kqyrë para nji pasqyre
me rishfaqë nji fytyrë të vdekun,
si me ndigjue buzë të mbyllura.
E do të zbresin ndër vorbulla vuve.

(9 shtator 2014) Përktheu Jozef Radi

Nata

Ajo natë me erë, ajo natë e kthjelltë
që veç kujtesën ma fshik asht e largët,
e asgja ma shumë se nji kujtim. Nji humbje qetsie
e çmendun prej gjethesh dhe asgjaje. S’ka mbetë,
prej asaj kohe ma të largët se kujtimet, veç nji
mbamendje e vaktë.

Ndojherë kthen mbrapsht dita
te ajo drita e palëvizshme e nji dite vere
te ajo mahnitje e largët.

Për dritaren e mbetun bosh
e fëmijën që kqyrte natën ndër kodrina
t’freskëta e t’errta, te mahnitej kur shihte tana bashkë
n’at heshtje të vakët e të ndritshme. E midis gjethesh
që fëshfërinin n’errsinë, shfaqen kodrat
e gjithë gjanat e ditës, prej bregdetit,
te pemët te vneshtat, e ndjehen t’qarta se vdekja
dhe jeta ishin tjetër, diçka prej ere,
prej qielli, prej gjethesh dhe asgjaje.

Ndojherë kthen
te ajo paqja e palëvzishme e ditës, kujtimi
i të jetuemit përhumbun, n’dritë mahnitëse.

(Perkthye me 27 gusht 2015)

Verë

Asht nji kopsht drite, midis muresh t’ulta
me bar t’thatë dhe rreze, që e pjek ngadalë
vendin e vet. Asht nji dritë që e njef detin.
Dhe ti e frymmerr at bar. Prek flokët
dhe shkund kujtime.

Kam pa të rrëzohen
shumë fruta t’ambla, mbi at barin që e njof
me nji t’zhytun. Njashtu si ti i fërgëllon
mërmërimës s’gjakut. Dhe tund kryet
sikur rreth teje ndodh ndonji mrekulli ajrore
dhe ajo mrekullia je bash ti. Asht nji shije e njisojtë
si n’sytë tuej edhe n’kujtesën e ndezun.

Ndigjo.
Fjalët që ndigjon të prekin menjiherë.
Ke n’at pamje të qetë nji mendim të kthjelltë
që t’shfaqet mbas shpine si dritë deti.
Ke n’at pamje nji heshtje që t’i mshon zemrës
me zhurmën e nji zhytje, dhe pikon prej nji pene të lashtë
ai langu i frutave që derdhesh dikur…

(Përkthye me 27 gusht 2016)

Related Images: