32 vite ora 6 – shtypi i opozitës në bankarela
nga Leka Ndoja
Hapja e shtypit të opozitës, RD dhe ma pas Republika – në funksion të legjitimimit të mendimit opozitar arriti të formatojë ekuilibrin mes 1. opozitës se konstituar dhe 2. Opozitës së pakonstituuar.
Ky qëllim i ravijëzuar nga politikat e Komisionit nismëtar të PD – u ndoq nga drejtuesit dhe redaktorët gazetarë dhe letrarë. Mbajtja e këtij ekuilibri në favor të opozitës së konstituuar – solli për pasojë uljen e receptimit dhe tirazheve nisur nga 100 – 120 mijë kopje në maksimumi 20 mijë kopje në vitin 1996.
Kritika ndaj gazetës duhesh theksuar: Opozita e pakonstituuar – disidenca tradicionale dhe diaspora pati rol periferik – Diaspora përfaqësonte mendimin më të lartë intelektual, si Arshi Pipa, ndonëse u promovu në nji cikël ligjëratash në vitin 1993. Gjithashtu, Gjon Sinishta, Lec Shllaku, At Zef Pllumi, Imz Zef Simoni, Imz. Frano Illija, Lazër Radi nuk iu la hapësira e mendimit si substancë etike.
Po dhe nga spektri i disidencës ose viktimave politike të Hoxhës, ardhë nga e majta Robert Vullkani, Fatos Lubonja, Kasem Trebeshina etj. Zogaj, Çupi, në funksion të gazetës vunë eksperiencën e pragmatizmit. Në 6 muaj PD arriti të ideoje llojin e gazetarit SPIN – operator i sponsorizuar i rrjetit mediatik që ndjek strategjitë politike mediatike të strukturës drejtuese.
Kjo përplasje i largoi këta gazetarë dhe SPIN-et e parë prodhuar nga RD – duhen njohë si “risi” teorike – në sistemin e shtypit politik.
Gazeta Republika drejtohej nga Gambeta e Godo gazetarë të vjetër që kishin nji vizion etik retrospektiv për demokracinë nga peripecitë subjektive dhe cilësitë që bartnin – me rubrikën e Memories nisur nga Petro Marko, i cili i parapriu Letërsisë së Kujtesës kjo gazetë u vu në funksion të etikës dhe historisë së martirizimit – rasti i vrasjes në qeli i përshkruar nga Marko për nji gjeni – si Ing. Stanislav Zuber.
Funksioni i shkrimeve intelektuale sipas teorise së vonim-ndryshimit – me kalimin e kohës humben autonominë dhe freskinë e shkrimeve mbi të drejtat e njeriut të vitit 1990.
Së paku në sferen e masmedias – gjithsesi ndonji studim komparativ me shtypin në lindje a në kohën e Mbretërisë ende s’ka gjasa të kryhet.
Arsyet? Bjerrja e frymes së disidencës së vërtetë, dmth asaj që i timbroi koha deri në mëngjesin e 6 janarit 1991.
Leka Ndoja