Edgar Allan Poe
Korbi – Poemë
Përktheu Jozef Radi
Nji herë, n’nji mesnatë krejt i lodhun e i rraskapitun
mendueshëm po shfletoja do libra dijesh t’lashta
koka n’përgjumje m’qe zhytë – e përpjetë dot s’e mbaja,
befas brofa, pse nji krismë krrau u ndje n’portën time:
“Ndoshta ndoj shtegtar rrughumbun – mërmërita – der’s i ka ra,
Veç kaq mendova e tjetër asgja!”
Oh, si sot m’kujtohet, dhjetor i dëshpruem ishte, shndrisnin
e kalamendeshin gacat e oxhakut mekeshin tuj qendisë shtrojën,
i trishtë ndihesha, e m’kot prisja n’agim ndoj shenjë shprese
trete ndër libra isha, m’e harrue Lenorën time t’humbun
njat dritë hyjnore të virgjën që engjujt e thirrshin Lenorë
po sot njat emën ma ajo s’e ka!
Nji fëshfërimë perdesh t’randa prej kadifeje t’purpurt,
m’shkaktoi drithma e n’nji tmerr i panjoftun më shtyu,
i tronditun u përpoqa m’ia ndalë ankthin zemrës seme,
e n’mërmërimë fola: “Mos asht njaj shtegtari që derës i ka ra,
o mos ndonji rrughumbun asht mbetë njaty mbas dere!”
Kaq mendova, e tjetër kurrgjà!”
Njat’herë i dhashë hov shpirtit e i shprisha njato dyshime,
nji hap para bana edhe thirra: “Zotni a zojë n’kjofsh,
njimijë herë ndjesë t’lypi – pse fort t’trazuem shpirtin e kam,
i përgjumun isha edhe pse ju njaq lehtë i ratë portës seme
zhytë ndër mendime t’thella e i pasigurt… derën e kam hapë:
Veç terri ishte, e tjetër asgjà.
Ja ngula sytë territ n’dyshime brejtse, e shtang qëndrova
i zymtë, tretë n’andrra që asnji vdekatar s’i ka andrrue
po nata s’jepte shenjë – as heshtja s’u thye, mbet njashtu e plotë,
veç nji fjalë, nji emën i vetëm u ndigjue n’murmurimë: “Lenorë!”
Isha un vetë që thirra pa e kuptue, e jehona m’u gjegj: “Lenoooorë!”
Veç kjo ishte, e tjetër asgja…
U lshova n’dhomën teme i ndërdyshtë e me zemër
të tronditun… kur prap nji trokitje m’shkundi edhe ma e fort
“Oh, vërtet, – mendova – diçka n’dritare don m’u fut mbrendë
e përmes grilash misterin po rreket me e shfaqë.
E lashë shpirtin n’fashë, e binda vedin: Ndoj fanitje e kotë,
do t’jetë… Veç era luen e tjetër asgjà!
U hap vrik dritarja, e mbrendë – nji e rrahme e fortë flatrash
nji korb hijerandë e madhështor – si n’kohnat e dikurshme
asnji shenjë nderimi s’bani – as begenisi kënd, veç u soll
si t’ishte ndoj zotni o zojë e randë e shkoj te dera
e mbi nji bust Minerve u ndal, mbi derë t’odës seme,
gjet paqe njaty, e ma… asgja.
Tue e kqyrë njat shpend t’zi që me pompë qindronte
u mundova me i buzëqeshë n’mendime të trishta
“T’rrafshtë e ke njat kreshtë t’zezë, – i thashë – po s’je frikacak,
as ogurzi, as i zymtë: O korb i kahershëm, ardhë kah bote e territ;
m’thuej me ç’emën t’kan pagzue n’mbretninë e t’zezës Natë?
Dhe korbi u gjegj – “Kurrë ma!”
Kje mrekulli me e ndie njat shpend të ngathët kur lshonte
ndoj fjalë o krrokje t’këputun e krejt pa lidhje n’përgjigje,
ia pranova at shfaqje – mjaft mos t’më rrinte majedere
s’doja m’e pa njat zog ndalë njaty n’dhomë teme
njat shpend a kafshë mbi statujë, te hymja e odës seme
e me njat emën: “Kurrë ma!”
Po njaj Korb, vetmitar ndalë mbi bust, tjetër fjalë s’e tha,
veç nji t’vetme, a thue se shpirti i tij ngecë kje n’at fjalë
e tjetër s’e lshoj – asnji pendë s’e shkundi – me i’ frymë thashë
“Shumë prej miqve t’kanë hikë – nesër edhe ti ke me shkue me tjerë
njashtu si krejt shpresat tona nji ditë shkojnë e tresin!”
Dhe ai shpend ma ktheu: “Kurrë ma!”
I habitun n’at përgjigje të beftë që e kish thye heshtjen
“Pa dyshim – vazhdova – ai po lyp me m’thanë gjithçka di
shty prej ndoj padroni o Fatkeqsia e ka ndrydhë njaq fort
e njaq tepër, sa n’kangë i ka mbetë veç njaj refren
a hymn, që ajo shpresë e trishtë t’mos jetë veç nji pikëllimë e vetme
“Kurrë, kurrë ma!”
E ndërsa korbi m’shtrëngoj m’i buzqesh mendimeve t’trishta,
e shtyva kolltukun te porta para bustit, e njatij shpendi,
njashtu i fundosë n’kadife m’u desht me i ndrrue mendimet,
tue pyet vedin ç’ka dreqin asht ky shpend kohnash t’shkueme
ky shpend i zi e fodull, grykës e ogurzi, kërcnues kohnash t’largta
që tue krrokatë po m’thotë: “Kurrë ma!”
Njashtu zhytë n’hamendje iu drejtova njatij shpendi
sytë e tij krenarë n’gjoks më përcëllonin – përballë i rrija,
për të o ndoj tjetër tue paramendue, me kryet mbështetë
mbi kadife t’jastekut, ku llampa e fiksonte njat sy drite,
mbi pëlhurën vjollcë ku llampa e ndriçonte njat sy drite
që ai s’do ta prekte kurrë ma…
M’u duk se ajri u randue, u profumos me temjan t’padukshëm
prej engjëjsh t’çoroditun e n’tingllim hapash sikur ledhatonte shiltet
“Ah, o mjeran – thirri – po t’le Zotin mes këtyne engjujve, Zotin po t’ofroj
si ngushllim – ngushllim e melhem n’kujtim të Lenorës tande
Kapërdije, oh kapërdije kët melhem t’ambël e harroje t’mjerën Lenorë!”
Dhe korbi u gjegj: “Kurrë ma!”
O Profet, o përbindësh i së keqes – profet i përjetë shpend a djall çka je!
Edhe n’kjoftë se e keqja t’ka prù, o stuhia t’ka përplasë këtyne brigjesh
dobësue t’ka po jo zbutë, mbi kët tokë shkretane e t’mallkueme
mbi kët shpi t’shetitun prej Tmerrit – ma thuej tash po t’lutem
a ka ndonji melhem në kët Gilead. Ma thuej, ma thuej t’lutem
Dhe korbi iu gjegj “Kurrë ma!”
O Profet, o përbindësh i së keqes – o profet i përjetë shpend a djall çka je,
pash njat qiell që mbi ne përulet, pash njat t’madhin Zot
që s’bashku adhurojmë – përzema kët shpirt t’shtypun
pse a mundet Edeni t’përqafi ksi vajze që engjujt e quejnë Lenorë
a mundet t’përqafi ksi vajze rrezlluese që engjejt e thirrin Lenorë?!
Dhe korbi u gjegj “Jo! Kurrë ma!”
“Kjo asht fjala jote si shenjë lamtumire – shpend a djall çka je – ulërita
e n’kambë u çova – Kthehu te stuhitë e tua n’terrin e brigjeve t’natës
asnji pendë t’zez tanden mos ma len pse s’asht veç mashtrim
mos guxo t’ma prekësh vetminë e ma hiq njat pamje prej der’s teme
zhduke njat sqep prej zemrës, zhduke njat surrat prej portës seme
edhe korbi iu gjegj – “Jo! Kurrë!”
Dhe kurrë s’u shkul prej njaty e njaty asht ende sot njaj Korb
ende aty heshtet mbi trupin e zbehtë n’terr të dhomës seme
edhe ata sy që aq shumë u ngjasojnë nji djalli që andrron
edhe drita e llambës shpërndahet e derdh mbi dysheme hijen
edhe shpirti im prej njasaj hije shprishet e dridhet mbi dysheme pa prà
e m’u çue, m’u çue… Kurrë s’ka!
(Përktheu Jozef Radi, tetor 2015)