Dy tregime nga Armando Vranari
Rruga për në fshat…
I dua autobusët e linjave të largëta. Nuk njeh njeri, as nuk të njeh kush dhe ke mundësinë të shuash çdo tentativë prezantimi me një mbyllje sysh.
Hedh vështrimin jashtë dhe ai derdhet lirshëm nëpër ugaret e ngrohtë të dheut. është pranverë. Autobusi rrangall lundron me një plogështi të bekuar mbi gropat gjigande të rrugës nacionale drejt Vlorës – qyteti i fshatit tim. Ndonjëherë me duket sikur nuk më takon të shkoj atje, se jam larguar kur isha 5 vjeç!
Mbështes kokën mbi pllakën e ftohtë të xhamit dhe nis e luaj me copëza mendimesh. Qëllimi i vetëm i kthimit tim në Vlorë është të shkoj në fshat.
Në momente kur rruga bëhet më e shtruar dremis. Midis dremitjes dëgjoj copëza bisedash, motive të lehta këngësh nënzë, zhurmën e rënde të motorrit, shfryrje të shpeshta hundësh, dhe e krijoj krejt skenën pa i hapur fare sytë. Nëpër gjithë ambjentin është përhapur një erë e lehtë vaji dhe nafte që vjen nga pjesa e pasme e autobuzit, përzier me një kutërbim hudhre… Këto janë dy erërat më të dallueshme. është ngrohtë. Xhami i madh i dritares dridhet në mënyrë ritmike dhe nga kroniza e tij e paputhitur hyn një brisk i hollë ajri që unë e le me qejf të madh të më rrahi ballin. Sytë i kam të mbyllur akoma, dremis. Më kujtohet kur isha i vogël, me T. dhe E. dy kushot e mi të deklasuar, që ja bënim si guguftu dhe si kukuvajka. Kujtimi për T. me ngjall trishtim… Ai nuk jeton më! Për ta larguar mendjen i kthehem prap momentit të parë.
Ishim përballë arës së madhe të kooperativës që zverdhonte nga gruri i pjekur. Pasi na u lodhën bulshitë së fryri nëpër grushta, për të bërë si guguftu, u lëshuam dhe mblodhëm një tufë kallinjsh. I pastruam mirë e mirë dhe i përtypëm për nja gjysëm ore pa i kapërdirë, dhe bëmë çamçakëz. Ja kështu e bënim çamçakezin, me të mbllaçitur. Po të jetë dikush aty pranë mund të më shoh që po buzëqesh me vete. Kushedi çfarë ëndrre sheh tyçi – do thotë…
Përtoj të lëviz qepallat për të parë. Kollitem si shenjë që jam zgjuar dhe e ndej mishelën e erërave më të forta në çast. Duhet të kem qenë shumë afër gjumit.
Rrangalla vazhdon lundrimin si një rimorkiator deti i superpërdorur dhe ekuipazhi po ashtu vazhdon gumëzhitjen. Do kalojnë nja dy-tre ore të mira kështu, pastaj do afrohet një kodër e butë me ullinj dhe në një prej kthesave të forta, munda të dalloj dritat e kuqe të Vlorës dhe valëzimet e holla të argjenda të bregut të detit. Nuk di kujt t’i gëzohem më shum: Vlorës apo fshatit.
Me rradhë, me rradhë… Deri tek ullinjte ka kohë.
Dhe zhytem me kokë në kujtimet e mia më të lezetshme. Kur më del gjumi për të disatën herë shoh pranë meje një gjë të zezë të madhe…është një prift orthodoks. Çun i ri aty te të njëzetepesat. është i futur kokë e këmbë në një veladon të zi sterr, po fytyrën e ka të ëmbël, por plot me lesh. Edhe kokën. Më përshëndeti me kokë. Në dukje është çun i mirë, po njëri sy sikur i vete pak shtrëmbët. Strabizëm mesa duket.
-Je prift? – e pyes. Ai pohon me kokë dhe qesh lehtë siç qesh njeriu me një pyetje që ia bëjnë shumë herë dhe dihet që ai nuk ka ç’t’i shtojë më tepër përgjigjes së vet. Syri i majtë i lëviz sërish pak në mënyrë të çrregullt për një moment… pastaj ai i puliti qepallat. Duket njeri serioz.
Në Vlorë banon? – vazhdoj pyetjen. Ai më përmend emrin e fshatit tim, po ngaqë nuk më duket fytyrë e njohur vendos të mos e trazoj më. Nuk kam dëshirë t’ai nis muhabetit për lloj lloj emrash e mbiemrash, sepse atje unë njoh shumë pak njerëz.
-Unë mund të kaloj andej këto ditë – i them – sonte po ndaloj tek prindërit në Vlorë. Jam i rraskapitur nga autobusi dhe dua të shplodhem mirë. Ky rrangall autobus më ka bërë telef.
-E kam të parën herë me autobus – më thotë – unë eci gjithmonë më këmbë.
Nuk i fola më. As ai nuk më pyeti më. Rrinte mbi stol në një mënyrë të veçantë, sikur nuk rëndonte fare. Edhe lëkundjet e autobusit mbi gropat e baltosura të rrugës sikur nuk i ndjente. Ishte si të thuash shumë fluid. Pata frikë. Kur nuk e ktheja kokën nga ai, e ndjeja shumë pranë. Nisa të tmerrohesha dhe ta ktheja kokën më vertik orë e çast, por sapo e shihja nxitimthi ai më largohej, distanca bëhej menjëherë e pamatë dhe ai fitonte përseri atë fluidietin e vet të zi.
Kur po bëhesha burrë dhe vendosa t’i drejtoja edhe nja dy fjalë të tjera ai u ngrit.
Në këmbë siç ishte me kokën nga shoferi, më thotë: “Bëju të fala të gjithëve”. Unë nuk bëra gëk.
Dera e autobusit ishte hapur kanate dhe ajri i freskët ma drodhi trupin. Ai zbriti dhe ndejti në cep të rruges. Ngriti dorën ngadalë dhe më përshëndeti, buzqeshjen e ndejva, nuk e pashë, ishte një buzëqeshje e pikëlluar por e afërt, si ajo e një njeriu që të njeh shumë mirë.
Ai u nis me hap të shtruar mespërmes ugareve, në drejtim të fshatit tim…
Koka e tim eti…
Sot e mbyllëm dyqanin më shpejt ngaqe ishte e dielë.
Ishim të lodhur, edhe unë, edhe vëllai me babanë. Mamaja iku pak më herët në katër.
Kur u nisëm për në shtëpi me tre makina të ndryshme, babai doli i pari, pas tij unë, dhe pas nesh vëllai im që është edhe më i vogli.
Tek shihja siluetën e errët të tim eti, që pas xhamit të madh e të avullt të oldsmobilit 10 vjeçar më erdhi keq… Dukej mjaft i lodhur. Koka i është bërë e bardhë… Po mplaket – mendova dhe më erdhi keq.
Ai ecte përpara, me 25-30 milje në orë ngaqë e ka “bezdi” ta ndalojnë policët, pastaj anglishtja eh anglishtja… Unë isha prapa tij me gruan që më kishte mbështetur kokën në sup dhe lozte me radion, kurse pas nesh vinte vëllai im i vogël që ashtu si edhe ne shikonte siluetën time, mbase në momente të caktuara edhe të babait.
Jeta është e çuditshme edhe e lodhshme – ka qenë duke menduar im atë zhytur në sediljen e gjerë dhe ndërsa ngiste me aq kujdes makinën.
Ja nga pas – mendonte ai – kam dy djemtë e mi që tani janë bërë burra, që ndonjëherë po edhe shpeshherë biles më japin mëndje, e kujt… mua! Ama janë djem të zotë! U rriten tani, dhe kanë tërë jetën përpara. I madhi u martua, na iku. I vogli prit edhe ca dhe vetem kur të ikë. Familja jonë që ka kaluar kaq e kaq halle e gezime tani. Familja është jeta. Jeta është e çuditshme dhe e shkurtë, po po shumë e shkurtë. Kam bërë plot gjëra, e plot kam përpara akoma për të bërë, do shoh familjet e djemve që i kam edukuar vetë, ashtu siç duhet: djem të mirë, djem të zotë.
Jashtë është ftohtë. Ka bërë ngricë këtë javë, – 14 gradë celsius shkoi mbrëmë, eh ky vend muti, në fund të botës!!
Po unë ç’mendoj?
Jam i mbushur përplot me keqardhje dhe me një ndjenjë të thellë respekti për kokën e tim eti dhe përpiqen të marr me mend çfarë llois me vete në këto dy-tre milje rrugë që bëjmë përnatë për t’u kthyer në shtëpitë amerikane prej lodre…
Gruaja nuk kupton gjë, e teksa luan me radion unë i them se e dua shumë dhe gëzohemi të dy ngaqë kjo është e vërtetë. Po ajo nuk hyn hiç këtu.
Vëllai im, që në këto çaste duhet të jetë duke shfyrë me zë, sepse i takoi të dilte i fundit nga parkimi.
Nuk është gjynah!? Makinë e 2003 të ecë zvarrë se breshkë me 30 milje në orë?
Me copëza, aq sa mund t’i lejojë pamja, mund që edhe ai të merret me kokën e babait… o mund që të jetë duke menduar plot gjëra të tjera, por ngaqë e kam mbrapa nuk po përpiqem as ta mendoj se çfarë.
Kalojme 6 semaforë dhe tek i 7-ti më duhet të kthehem majtas, te apartameti im, duke i lënë ata të dy të bëjnë edhe një milje më shumë për tek i tyri. I jap një flash me drita tim eti, si për t’i thënë natën e mirë, ndërkohë vëllai më jep një shenjë mua, i bie borisë dhe mbeten të dy pas njëri tjetrit.
Unë… Unë mendoj akoma kokën e thinjur të tim eti… më kujtohet i gjithë farefisi ngadalë e dhe me mall. Përlotem. Kur gruaja më pyeti se ç’kam: ia kthej:
Ç’dreqin patëm që erdhëm këtu?!