Ortek social – 14 korrik 1789
nga Klodi Stralla
230 vjetori i Revolucionit Francez…
Orteqet janë dukuri natyrore, kur një shkak rastësor mjafton për të shkaktuar një pasojë të madhe, shpesh të padëshirueshme. Të tilla janë orteqet e dëborës apo edhe reaksioni zinxhir bërthamor në botën e atomit. Por orteqet janë edhe dukuri sociale, që ndodhin sidomos kur elitat që udhëheqin kombet, mbeten pas nevojave që kanë shoqëritë për ndryshim, bile i pengojnë ato me dritëshkurtësinë e tyre.
Një ortek i tillë social ishte edhe ai që filloi në Francë, 230 vjet më parë, duke u gdhirë 14 korriku i 1789, me marrjen nga turma popullore e kështjellës të Bastijës në Paris, kështjellës simbol të Anciene Regime (regjimit të vjetër).
Interesant është se në këtë ditë, në ditarin e tij, në të cilin hidhte përmbledhjen e ngjarjeve të ditës, Luigji 16-të, mbreti i Francës, shkroi një fjalë të vetme: – Rien! (Asgjë). Por nuk do të vononte dhe:
.
-Më 4 gusht 1789 Asambleja Kombëtare abrogoi të Drejtat feudale mijëvjeçare, pra privilegjet shekullore të Aristokracisë dhe Klerit.
-Më 27 gusht 1789, Asambleja miratoi “Deklaratën e të Drejtave të Njeriut dhe Qytetarit”, pra saksionoi barazinë e çdo qytetari para ligjit.
-Në shtator 1791, u miratua Kushtetuta sipas të cilës, Franca kaloi nga Monarki Absolute në Monarki Kushtetuese, pra pushteti ekzekutiv i mbretit iu nënshtrua mbikqyrjes popullore.
-Më 21 shtator 1792, Asambleja e shpalli Francën Republikë, duke kaluar sovranitetin nga dinastia mbretërore njëmijëvjeçare e Kapeteve tek sovraniteti i popullit.
-21 janar 1793, mbretit Luigj i 16-të i pritet koka në gijotinë.
.
Një ortek social, me pasoja të pa imagjinueshme për kohën, që u bë udhërëfyes për pjesën tjetër të Europës feudale – Asgjëja ishte bërë Gjithçka!
Edhe ne shqiptarët kemi shumë ç’të mësojmë nga historia, sepse jemi në po atë gjendje ku ishte Franca dy shekuj më parë, që me aq besnikëri e pasqyron tabloja bashkëngjitur, ku popullit (shumicës) i kanë hipur mbi shpinë Oligarkët (aristokracia) dhe politikanët (kleri).
.
Ps. Statusi nuk duhet keqkuptuar si hyjnizim ndaj Revolucionit dhe Dhunës si mjete për ndryshimin e shoqërisë, përkundrazi, ai synon të tregojë (nga shembulli francez apo rus) se kur elitat e një vendi nuk u paraprijnë ndryshimeve për të cilat ka nevojë shoqëria por me dritëshkurtësi i pengojnë ato, orteqet sociale bëhen të pashmangëshme dhe pasojat që vijnë janë shpesh të padëshirueshme.
.