Një foto… dhe ca rrëfime rreth saj!
nga Jozef Radi
Kjo foto është realizuar në Savër, diku rreth vitit 1964-‘65.
Është periudha e vjeljes së pambukut, pra gusht-shtator dhe mbas 8 grave një burri dhe një fëmije, është magazina e madhe e gurit, Depoja më e madhe e lëmit të Savrës. Gratë po merren me seleksionimin e pambuku dhe pjesa më e madhe e tyre, janë gra të interrnuara, po ka edhe gra që quheshin “të lira”.
Burri në qoshe ishte brigadier dhe quhej Qani Meta, një burrë i mirë dhe i urtë, i cili pati shumë fëmijë dhe mjaft të edukuar. Fjala vjen Pëllumbin, Verën, Violetën, Flamurin dhe Vitoren i kam njohur mjaft mirë, të tjerët (në mos gaboj ishin tre) ishin më të vegjël dhe s’i njoh edhe aq, por e di me siguri që ishin njerëz shumë të sjellshëm.
Në qendër të fotos është mama ime Vitore Radi, mbas saj është thuajse e padukur është Sabrie Bami, po përballë është Llambrini Çuko, e shoqja e kryetarit të parë të një kooperative në Shqiperi, asaj të Krutjes, Mërtik Çukos, më vonë ai erdhi si përgjegjës sektori në Savër dhe “ra paksa nga vakti” se e përmendte për keq diktatori në Veprën e 19, e fundit në rradhë është një malsore Syke Vuksani, e shoqja e ushtarakut Lek Vuksani (Vojvoda). Kurse dy gratë mbas tyre janë Dudie Kupi, e bija e Abaz Kupit dhe Lajde Mirakaj e bija e Pal Mirakajt, e cila asokohe e kishte burrin në burg. Në qendër të fotos sipër është Nine Destanishte, e shoqja e Gjon Destanishtës, dhe e ëma e Zhetës dhe Nikolin Destanishtës, shkodranë të cilët ishin familjarisht të interrnuar në Savër… Gruaja dhe fëmija afër brigadierit nuk i kujtoj mirë, po kam përshtypjen se është fjala për të shoqen e Sulçe Malajt!
Desha të shtoj edhe një detaj personal që lidhet me Mamën time… Unë në këtë kohë isha diku te tetë vjeçët, dhe duke qenë më i madhi i tret fëmijëve të vegjël, unë 8 vjeç, motra 6 dhe vëllai 2 vjeç, shkoja herë pas herë në lëmë dhe bëja sikur po e ndihmoja mamën…
Një ditë, ndërsa ndodhesha në lëmë, më mori etja dhe pashë diku më një qoshe të magazinës disa shishe të mbushura. Ashtu i etur siç isha e ktheva shishen, e cila për dreq kishte qënë me benzinë… E alarmuar mama më mori në biçikletë dhë më çoi urgjent në Spital në Lushnje ku më bënë një lavazho. E tronditur sa s’thuhet ajo më bëri bé që unë s’do të shkoja më ta ndihmoja, por kjo fjalë nuk u mbajt!!
Fotoja në fjalë është e koleksionit të familjes Radi, dhe u riparua dhe bë më ngjyra nga Gligor Kokali. Njëra prej grave në foto, ka qenë gruaja e xhaxhait të tij, Vasilit…
1 janar 2022