Te rrëfimet e Mrì Dedes, kam gjetur shumë gra të jetë sime
nga Lindita Harizaj – Dema
Ju falenderoj nga zemra për këtë libër me shumë vlera jo vetëm për mua! Ashtu si Mrìa, po falenderoj edhe unë, Mark Merrnaçajn, nismëtarin e këtij projekti dhe sigurisht autorin e librit Jozef Radin, (ose Ninin, siç e thërrasim ne që e njohin qysh herët) i cili me këtë libër ka bërë një vepër arti, e ku gjithkush mund të gjejë pjesë nga jeta e vet, e nga dramat e mëdha të popullit shqiptar. Ndjehem e priviligjuar që m’u dha mundësia ta lexoj e ta dëgjoj në audiobooks këtë libër të madh…
Dua ta theksoj: E kam lexuar dy herë këtë libër. Kam lotuar e kam vajtuar bashkë me nanën Mrì, po edhe kam qeshur me shpirt e jam gëzuar, ndërsa ajo rrëfente ditë mbas dite jetën e saj prej Kelmendit e deri në Nevv York… Në këtë libër të saj, kam parë gjyshen time kur na tregonte si ja vunë flakën dhe ua dogjën shtëpinë me gjithçka kishin brenda, kriminelat e kuq komunistë, në po atë vit tragjik si edhe Mrìsë, 1945. Po atë ditë, i kanë marrë brutalisht dhe kanë internuar gjyshen time me 4 fëmijë të mitur, ku babai im, Qemal Dema, ishte më i madhi i tyre vetëm 9 vjeç. Kështu ata e nisën kalvarin e vuajtjeve të egra nga bisha komuniste rrugave të Shqipërisë: sa në Berat, në Tepelenë, në Portopalermo… derisa përfunduan mes baltrave të Gradishtës së Lushnjes!
Kam parë në këtë rrëfim jetën e mamit tim, nëpër kampet e internimit, me burrë në burg e me katër vajza që i rriti më shumë pa bukë se me bukë, por na rriti me shumë dinjitet, me dashuri e displinë. Në kët libër të dhimshëm, por edhe heroik, kam gjetur edhe veten time… Ne jetonim veç me nderu, respektu e lartësu emrin e familjes edhe babanë tonë, Qemal Dema, ashtu si Mrìa që nderoi derën e Bajraktarit të Vuklit, po edhe derën e shtëpisë ku jeton sot e kësaj dite.
Në kët libër rrëfimesh të nanës Mrì, e cila na dëshmon modelin e malësores epike, qëndrestares, heroinës, mikpritëses së pashoqe, nanës së dhimbshme, një familje përplot me traditat të bukura, e nëpërmjet saj, unë shihja sakrificën madhore të gjysheve, të nënave, të motrave tona, të Gruas Shqiptare që diti të mbijetojë me kurajon dhe forcën e shpirtit të paepur, me mençurinë dhe fisnikërisë karakteristike gjatë periudhës më të egër në histori, asaj të diktaturës komuniste.
E ndjeva shumë këtë libër, dhe sinqerisht e kam vuajtur në shpirt e më është futur thellë në zemër.
Jam shqiptare dhe e kam për nder e krenari që jam e tillë! Por njëkohësisht më vjen turp e mallkim pse s’ka as drejtësi e as përgjegjësi, pse kurrë nuk u dënuan krimet dhe barbaritë komuniste mbi njerëzit e mirë e fisnikë! Dhimbjet tona vazhdojnë edhe sot e kësaj dite e do të jetojnë me ne, sa të kemi frymë…
Nderim dhe respekt për nanën Mrì, për gjithë sakrificat e dhimbjet që ajo ka vuajtur në jetë, e ka qendruarsokoleshë!
Zoti ja shpërbleftë vetëm me të mira: “Gruas së Hekurt me vlerën e arit”, po unë do të shtoja edhe diçka më shumë: Me vlerën e diamantit!
Ju falemnderit!
Nga fjala e mbajtur në 17 shtator 2023, në promovimin e librit në Hartsdale – NY.