Vatra – Një histori e së shkuarës
nga Marjana Bulku
“E ardhmja, së largu na përqesh.
Dhe ne, që as me kujtimet tona s’arrijmë të ngjajmë.
E as të pranohemi siç jemi, s’guxojmë”
Lord Byron
Federata Panshqiptare Vatra mbetet pa dyshim institucioni me historinë më jetëgjatë në historinë shqiptare dhe kjo lidhet ngushtë me faktin që ajo lindi në tokën e lirë amerikane. I takon të shkuarës tashmë roli i saj vendimtar në ruajtjen e tërësisë territoriale shqiptare nga tjetërsimi.
Iu afrova Vatrës në maj të vitit 2013, në një prej promovimeve më dinjitoze organizuar prej saj: “Jeta e Jashtzakonshme e Charls Telford Ericksonit për Shqipërinë dhe Shqiptarët”, me autor ish-ambasadorin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar, zotin Mal Berisha. Nuk kishe si të mos afektoheshe nga ai mjedis prej patriotësh që takimet me librin i konsideronin si të përzemërta e mes miqsh.
Por, kjo lloj historie mbetet tashmë e shkuar. Vizita e parë në “Vatër” ishte po aq historike dhe e paharruar; Artistja e Popullit, Tinka Kurti do të recitonte vargje të Nënë Terezës, pa kamera, pa skenar, por e prekur thellësisht nga rrënjët e një historie të shkuar varur mureve të një godine që duket se ende thërret për ringjallje.
Nëntorët shqiptare në Nju Jork kanë ngjyrat e flamujve të vatrave tona që mblidheshin rreth Vatrës historike sa herë që i thërriste i Gjoni, Agimi, Idrizi, Dalipi, Nazo, Asllani… Po ç’rëndësi kanë emrat kur thirrjet bëhen me zemër e dashamirësi dhe ato që të gjithë mblidheshin aty për një qëllim, për të mbajtur gjallë atë frymë që i dha jetë kombit në ditët e tij më të vështira. Nuk dua t’ia pohoj vetes se edhe këto lloj thirrjesh vllaznore, i përkasin një historie të shkuar tashmë, edhe pse me bindje mund të them se Vatra sot është tkurrur prej preferencialitetit, lakmive të çuditëshme për emër, ambicjeve enigmatike, etj etj. Kisha filluar të besoja se Vatra është një lloj fryme që mbahet gjallë nga njerëz të penës dhe mendjes e që i japin emër asaj.
Dhe kjo bindje m’u përforcua, kur Frank Shkreli promovonte veprën “Demokracia nuk pret”; kur Visar Zhiti, nuk i ikte kurrë nga Nju Jorkut pa ndaluar në Vatër; kur Diplomati Mal Berisha e ftonte Vatrën në Institute kërkimore historike amerikane e ku virtytet shqiptare si besa, mirnjohja dhe besnikëria do të ishin pasaporta më e mirë për një popull të vogël si ne, në një truall të huaj e shumëkombësh, siç është Amerika.
Kur Vatrës i afroheshin fëmijët shqiptarë që fjalët e para të shqipes i shkruanin përbri portreteve të mjeshtrave të fjalës dhe mendimit si Noli e Konica, që i dhanë jetë Vatrës dhe Dijes, vërtet besoja se ajo lloj fryme nuk do të ndalonte kurrë. Një ditë të ftohtë janari, në Vatër do të këndonte për herë të parë tenori Riad Ymeri, një artist i ri që ndau me të pranishmit mesazhe dhe ide që iu përshtatën aq bukur Herman Bernstein, ish -ambasadorit amerikan në Shqipërinë e viteve ‘30, një studim historik i diplomatit Mal Berisha, anëtar Nderi i dhe nderues sistematik Vatrës.
Një promovim mbresëlënës ku pata rastin të njoh drejtuesin dhe strategun e “Vatrës” Ing. Agim Karagjozin. Kisha dëgjuar aq shumë për të, por në atë ngricë janari kristalizova mendimin se patriotët e vërtetë japin nga vetja edhe kur nuk kanë. Aty kuptova se dashuria e tij për Vatrën është si fryma që vdes bashkë me trupin. Ishin ditët e fundit të jetës së tij dhe mbahej me zor krahëve nga i biri e megjithatë as të ftohtët dhe as mosha nuk e kishin penguar t’i jepte jetë këtij momenti jetik për Vatrën.
Në komunikimet televizive me ish-gazetarin Gjek Gjonlekaj kisha dëgjuar përkufizimin e tij unik për Vatrën “Vatra është gjaku i ri në shishe të vjetër” – siç shprehej ai. E yshtur nga përmbajtja përtej kontekstit besoja vërtet se risitë në vatër janë ndërveprimi me të shkuarën, historinë tonë, nevojat e saj, korrekimet, rishkrimet, perspektivat…
Besoja se risi në “Vatër” janë jo vetëm moshat por edhe mentalitetet e reja ku konvergojnë mendime e ide që përmes debatesh perfeksionohen e maturohen.
Kam filluar vërtet të besoj se Vatra është një histori e shkuar, madje sa herë që miq nga Shqipëria interesohen për fakte arkivore, unë i drejtohem z. Idriz Lamaj, pasi përfundimisht kuptova se kjo histori e shkuar e Vatrës arriti të prodhonte individualitete dinjitoze që do të mbeten vlera dhe vepra muzeale në memorien tonë sepse ata e deshën Vatrën pa kushte, e mbajtën gjithmonë hapur atë portë patriotizmi me pendë, mendim dhe u qeshnin sytë dhe zemra sa herë kur trokiste dikush e hynte dikush. Nuk ndalova kurrë së shkruari për Vatrën sepse ndjeja se aty takoheshin dy kohë, dy botë, qindra ëndrra… të cilat pas dhunës absurde të diktaturës që ndau dhe përçau shqiptarët për 50-vjet do t’ja nderonin liritë njëra-tjetrës…
Por edhe kjo mbetet një Histori e të shkuarës dhe mjaft e bukur për ta besuar sepse ka në thelb liri!
Marrë nga voal.com