Koleksioni fotografik i Karlltën Kunit (Carleton Coon)
Shqipëria e Veriut në vitin 1929
Janë 42 foto të nji libri të bëra gjatë vitit 1929, janë nji copë historie dhe nji copë Shqipërie e gjallë, asht ai realiteti i ashpër i maleve dhe njerzve të Gegnisë, nji album në bardhezi që të emocionon dhe të shtyn të mendosh e të reflektosh, dhe të gjykosh pse duhej të ishin muzetë e këtij vendi që duhet ta mbanin gjallë dhe ta përcillnin në thellsi të kohrave këtë punë të çmuar, këtë kujtesë historike që vjen gjithnji falë punës së të tjerëve… Në të njejtën kohë, gjej rast ta falenderoj nga zemra mikun tim Profesor Robert Elsie-në për pasionin në fushën e kërkimeve albanologjike dhe dashurinë e vazhdueshme që ai manifeston ndaj kulturës shqiptare… j.r.
Karlltën Kun (Carleton Coon) (1904-1981) ishte antropolog fizik amerikan nga Uejkfijlld në Masaçusets (Wakefield-Massachusetts). Ai studioi për egjiptologji dhe antropologji në Universitetin e Harvardit ku u diplomua në vitin 1925, dhe për disa vjet punoi atje si asistent dhe profesor. Më vonë shërbeu si profesor i antropologjisë në Universitetin e Pensilvanisë (1948-1963), ku ishte edhe kurator i muzeut universitar të Filadelfias.
Kuni kreu hulumtime antropologjike në Afrikë (Marok 1925, Etiopi 1933), në Lindjen e Mesme, në Amerikën e Jugut dhe në Indi, dhe ishte autor i shumë veprave shkencore dhe popullore. Gjatë Luftë së Dytë Botërore bashkoi udhëtimet e tij shkencore me punën e zbulimit për Zyrën e Shërbimeve Strategjike (Office of Strategic Services – OSS), pararendësja e CIA-s.
Gjatë viteve 1929-1930, Karlltën Kuni ndodhej në Shqipëri ku kreu një studim antropometrik mbi 1.067 shqiptarë të dhjetë zonave të Veriut, duke iu matur madhësitë dhe format të trupave të tyre.
Ky studim u përfundua në vitet 1946-1947, me ndihmën e komunitetit shqiptar të Bostonit dhe rezultoi në botimin e librit të tij: “The Mountains of Giants: a Racial and Cultural Study of the North Albanian Mountain Tribes [Malësia e viganëve: studim racor dhe kulturor i fiseve të Malësisë së Shqipërisë së Veriut],” Kembrixh 1950.
Jehona shkencore e punës së Kunit qe e kufizuar për shkak se, mbas Luftë së Dytë Botërore, studime të tilla të antropologjisë fizike dhe të tipareve racore u bënë tabu apo kishin humbur interes. Megjithatë interesant kanë mbetur fotografitë. Fotot e këtij koleksioni burojnë nga vëllimi i sipërpërmendur dhe nga libri i asistentit të tij shqiptar, Stavre Frashëri (1900-1965), “Përmes Mirditës në dimër”, Korçë 1930, në versionin anglisht “Through Mirdite in Winter,” Boulldër 2002.
Për më tepër mund të shihni në sitin http://www.albanianphotography.net/coon
