Bora e Venës së Bardhë
etyd nga Jozef Radi
Sapo kisha drekue dhe me gotën e venës n’dorë, iu ktheva dritares s’madhe që shtrihej në krejt faqatën e murit prej drrase, nga shfaqej solemnisht pamja e nji liqeni të vogël e idilik, krejt i ngrimë, njatje n’teposhtë rrethue pishash. Frynte nji erë e ftoftë, e klithët, e thikët… nji erë që ndër pemtë e blerta të pishave dhe lisat krejt të xhveshun ndjehej hera herë si ulërimë kojotash… Prej njatij të ftofti që po vinte hovshëm, pritova me ba banjë e njashtu i mbështetun për karrige me buzët që ia puthisja hera-herë gotës me venë të bardhë, përhumbesha pa u ndje n’ato botë të largta e krejt të panjoftuna… Gota e venës s’bardhë, përballë njasaj shfaqje kurrë t’pame, po ma përndriste njat mbasdite nandori me nji botë ku njeriu edhe n’se s’gjen ndonji gjà t’madhe, vetmi reflektive gjen me shumicë. I lshova dyja kambtë mbi parvaz të dritares, dorën e majtë e lshova mbas kreje me ia dhanë të plotë knaqsinë sodisë dhe paqen përhumbjes n’at mbasdreke dimni ndër humbtinat amerikane…
E njashtu kadalë e pa u ndje, krejt qielli erdh tue u zatetë, e dikur u ba gri i errtë dhe veç kur t’ja nisi nji borë e dendun tue u shpupurisë hovshëm me shkulme, me do flokë gjithnji e ma të mdhej e ma të dendun tue dredhë ndër vorbulla ere gjithkah, e thue se bota tash ishte veç njajo çmendinë bore. Mbi sipërfaqen e ngrime të liqenit të vogël, sa nji sy bizonti nisi m’u krijue nji lojë mahnitse shtjellash bore… e sa ma shumë i ngulja sytë n’at lojë natyre, aq ma të denduna baheshin shkulmat e borës, aq ma të forta vorbullat e erës mbi syprinën e akullt të liqenit, e aq ma e tkurrun tejpamja e njasaj shfaqje. Tashma liqeni i vogël i ngjante ma shumë nji pistë vallzimi, ku borë e erë t’përqafuna me njena-tjetrën vërtiteshin n’nji tango plot figura e ndër sy m’shndërrohej në marramendje dehse. Edhe njajo gotë vene e bardhë po m’bahej yshtëse e njasaj magjie…
Prej dritares së gjanë hapekrahë, sa faqja e murit, prej njatij pozicioni dominues e solemn, ndjehesha si n’nji llozhë të privilegjueme teatri…
Ishte e para herë e nji spektakël të tillë, ku vetë natyra shfaqesh para meje si nji aktore e pabesueshme, e ndjehesha i grabitun emocionesh, jo veç n’at paqen e bardhë t’njasaj mbasditeje, po në krejt shqisat e mprehuna të vëmendjes sime… e ndoshta edhe ma shumë. Ajo gotë e rruzullt vene n’dorë, m’i dhurote njasaj shfaqje të çmendun solemnitet magjik e dalldi andrruese… ku bora, mbasi dredhesh e spërdredhesh n’syprinën e akullueme t’liqenit, çast mbas çasti ishte tue krijue nji shtresë, fillimisht të mjaftueshme, mandej gjithnji e ma të plotë, aq sa mos me iu bindë vorbullave t’erës. Tash s’i kish mbetë tjetër, veçse me e sorollatë e me e hallakatë njat denduni flokëzash t’argjanta n’ajrì, tue i dhanë gjithçka rrokte syni i verbuem bardhësie, nji bukuri të frikshme, që për fat soditej nga mbrendë, e të përcillej n’nji drithërimë edhe veç me e mendue për nji çast vedin jashtë, e pjesë të saj.
M’u bà sikur ajo magji në t’hyme të dimnit, po shfaqej veç me e mbështjellë me gëzof të bardhë të stinës në derë, gjithçka t’atij vendi që ishte tashma i mësuem me të…
E ndërsa gota shterrej ambëlsisht n’sodì, po aq ambëlsisht edhe bota po fundosej n’at mjegull fluturash të bardha, që tash e kishin tjetërsue edhe pamjen e pishave të nalta, duke i shfaqë ato si statuja të argjandta paksa të tulatuna, e të nguluna me forcë në sfond, e kërkush s’guxonte me ua prekë konturet e reja, veç ndoj syni marroq.
M’u duk sikur po m’lirohej truni prej çdo mendimi të trishtë. Po ndihesha i grimcuem n’at grì të muzgut, që tashma po shndërrohej n’nji pëlhurë gjithnji e ma t’plotpushtetshme e sunduese…
Si n’përhumbje pashë se gota m’kishte zbritë në nivelin e trishtë të zbrazjes. Si duket n’at bashkshoqni të njeriut me natyrën e pijen ishte krye i plotë misioni i saj… Padashtas, ajo gotë e plotë vene m’kishte ftue, m’kishte përcjellë e m’kishte zhytë m’u ndje pjesë n’at spektakël të tjetërsimit të botës, tue i dhurue nji mbasditeje t’randomtë jetenj at përhumbjen e beftë të dehjes me natyrë të egër e dimna kurrë t’jetuem ma parë… Diçka kurrë e ndodhun e kurrë e shijueme.
I mbylla sytë për nji kohë t’pacaktueme. Ndoshta ishte nji çast, ndoshta kohë e nji përhumbjeje letargjike o ndoshta krejt nji jetë. E njashtu si ndodh ndër andrra, ku njeriu kërkon me ia zgjatë jetën nji magjie, befas qe kthye n’lamtumirën e pakthim të dehjes me botë të largëta e vende të panjoftuna…
N’at përhumbje, m’u ba sikur dikush m’thirri: “A mos don me ta mbushë apet gotën e venës?”
Mandej ra nji heshtje e plotë, e thellë, e bardhë, lëbyrse…
S’i gjeta asnji kuptim me i hapë sytë njasaj thirrje… mendova se ishte ajo Bora e pakufi e Venës së Bardhë, që e kishte nënshtrue botën mbarë, e kishte vendosë nji shtroje që kishte me mbetë për muej e muej me rradhë, njaty nën kambtë e mia t’mbështetë n’parvaz t’asaj dritareje t’madhe ku natyra luente dramat e s’përditshmes së saj…
Wellsville, 28 nantor 2014