Dita e Pavarësisë në ferrin e Burrelit
rrëfim i 92 vjeçarit Avni Xhomaqit,
i burgosur në burgun e Burrelit
A ia rrok ndokujt mendja se çfarë ndodhte brenda këtij burgu? Brenda këtij ferri ku një numër ende i papërcaktuar shqiptarësh do të vuante dënimet më absurde në vitet e gjata të diktaturës…? Një tmerr dhe një tragjedi ende e parrëfyer dhe e pashkruar si duhet, e shkaktuar jo prej të huajsh, por prej vetë shqiptarëve…
Ndonëse kanë rrjedhur shumë vite nga atëherë, ndonëse përveç disa tregimeve të atyre mandelave që i mbijetuan Burgut të Burrelit, shumë pak është shkruar për ngjarjet për atë burg-ferr të kohës së diktaturës. Pavarësisht kësaj zbrazëtie të thellë, pavarësisht këtij rrëfimi të thjeshtë, të qetë e fjalëpakë, këto histori duhen treguar, sepse edhe atje në kashot e atij burgu festohej 28 nëntori, festohej dita më e shënuar e shqiptarëve, dita e Pavarësisë.
Përshkrimi i këtyre ngjarjeve është shërim për plagët e thella, rrëfimi i këtyre historive të dhimbshme qetëson dhe paqëton shpirtërat e zemëruar, njohja e tyre e vërtetë, e vret në embrion rilindjen e krimit dhe kuptimi i origjinës së tij, është mënyra më e mirë për të vështruar drejt dhe qartë botën në të cilën jetojmë…
***
Nuk më del nga mendja 28 nëntori i vitit 1947, – tregon Avni Xhomaqi. Atë mbasdite na kishin nxjerrë për të marrë pak ajër dhe për të mbushur ujë në pusin që ishte në mes të oborrit të burgut. Ishte Festa e Flamurit atë ditë, dita më e shënuar e shqiptarëve!
Kjo datë e shënuar do të festohej atë ditë edhe aty, do ta festonim edhe ne atë jubile në atë burg-ferr të Burrelit ku na kishin hedhur… do ta festonim ashtu duke ia marrë këngës… Dhe më shumë se 500 zëra burrash shpërthyen bashkërisht në oborrin e burgut. Burra, pleq e djem të rinj filluan të këndonin për flamurin, për mëmëdhenë, për Kosovën dhe për Çamërinë:
Me Kosovë e Çamëri/ Do të jetë prapë Shqipëri…
U tronditën muret e burgut nga kënga dhe gjëmimi i gjokseve të tyre. U vu në alarmin policia, administrata e burgut dhe gardianët… Me automatikë nëpër duar, u binin bilbilëve si të tërbuar dhe na detyruan të futeshim brenda.
E ndaluan këngën. Drejtori i burgut rrethuar me togën e policëve na pyeste një për një:
-Kush e filloi i pari këngën, kush ja mori këngës?
-Të gjithë bashkë ishim në këngë, të gjithë bashkë ia morëm këngës, të gjithë bashkë!- ishte përgjigja e të burgosurve.
Atëherë të gjithë nuk i merrnin dot… por veçuan prej nesh rreth 30 veta, që i kishin gjithnjë në shënjestër; e midis tyre edhe ish ministrin e arsimit, Gjergj Kokoshin, avokat Ramin, Ibrahim Biçakun, Qemal Vrionin dhe plot të tjerë.
Pasi i urdhëruan të hiqnin këpucët, çorapet e xhaketat, i futën në birrucat e mbushura me ujë të akullt të nëntorit burrelas. Ato biruca ishin të posaçme për tortura të tilla. I lanë me orë të tëra…
Unë u afrohesha në dritaren e birucës së tyre ku vuanin dhe u jepja kurajo duke recituar ato vargje që na mëkonin atëherë shpresën e shpëtimit:
Luftë e vazhdueshme, jeta e të fortit
Në monopate të këqija ajo kalon
Duke ecur përpara, gjen vdekjen
Shpresë dhe kurajo!”
Marrë nga Muri i fb i Ermira Xhomaqi – Godo, 28 nëntor 2016