Kur motra doli te porta e shtëpisë, në krye të shkallëve u shfaq një flutur krahëshkruar me vija delikate ngjyrë gruri, e ëndërrt si magji. Praruar nga rrezet e diellit në perëndim, endej rrotull, luante me fashën e dritës gurgulluese derdhur nga kuadrati i derës, vërtitej andej – këtej mbi kokat tona sikur donte të shprehte diçka me lëvizjen e krahëve. Motra mbajti frymën e zverdhur dyllë.
– Tataja – psherëtiu ngadalë e mallëngjyer, lot të kristaltë vezulluan faqeve të rreshkura.
U kthye sërish në shtëpi e pataksur, ngashëryer.
-Do të rri edhe pak, – belbëzoi përmes lotëve, – është mërzitur ngaqë jam vonuar shumë, duhet të vij më shpesh në shtëpinë e saj.
U kthyem, derën e lamë hapur.
Flutura hyri pas nesh, përshkoi shpenguar korridorin e gjatë si e shtëpisë.
Çuditërisht njihte çdo qoshe e pengesë. Flatronte e malluar, cekte sende të njohura, tundte krahët nëpër kuzhinë. Qëndroi mbi perden e dritares së lumit. Vështronte ngultas syprinën e ujit matanë ballkonit, pastaj kthente kokën nga ne. Në dhomë sundonte heshtje e thellë misterioze, dëgjoheshin fëshfëritjet e lehta të flatrave si muzikë e ëmbël pikuar prej qiellit. Cak i pabesueshëm, i pezull mes dukjes dhe ëndrrës. Nemitur, të mallëngjyer, vështronim turbull dhembshurisht. Cipa e hollë e plagës së vjetër u ça, gjaku zuri të rridhte çurg. Ndienim trupat e mjegulluar të rrëshqisnin nëpër kujtime. Përjetime të pafundme, copëza nga jeta e nënës gurgulluan si lumë i rrëmbyer pas shirave litar të pranverës.
Dhjetë vjet!
Zemra m’u mblodh lëmsh. Si ndrydha aq gjatë mallin përvëlues, durova rrjedhën e kohës pambarim? Flutura lëvizte nëpër shtëpi e patrazuar, mpikste ligështinë, derdhte kujtime. Sa shumë përjetime tretur kohës së thinjur! Edhe vetë erdhi kujtesë e viteve të përlargta, të kallëzonte historitë e fëmijërisë. Nuk mundi as pati kohë t’i përfundonte atëherë. Rrëfimet e ujshme të nënës, zëri i ëmbël, vështrimi magjik i syve kaltëroshë, buruan zhurmshëm të begata, të qashtra. Sa do të doja t’ia puthja tani fluturzës hyjnore syçkat e vockla si atëherë!
Eh! Sa shumë dinte nëna ime e mençur. Mbartte në eshtra, gjak e mish, misteret e kohës, që nuk thuhen me fjalë as shterohen një jetë. Njihte në majë të gishtave historinë e afërt dhe të largët zhytur pa kthim humbellës së moteve. Çdo arë, mal, bërryl, rrugë mbushur dëngëza me ngjarje. Si qenë dikur dhe si davaritën vragave të spërdredhura të kohës. I kujtohej ku e pati shtëpinë xha Seli, ku e ndërtoi më vonë. Aty mbi përrua mbirë kushedi qëkur dy kullat e Jasharit. U shembën kur erdhi uji i rrëmbyer për kiamet, i përlau si të mos qenë kurrë. Mbante mend motin e frëngut, luftën e Tesninëve me të huajt që deshën të çnderonin Nadiren, çupën më të nurshme të fshatit. Ndërmendte çdo varr të vjetër, sheshuar prej kohës. Njerëzia i patën lënë mënjanë, zvargur pas punëve të shumta.
Zonjë e vërtetë, gratë e thërrisnin hanko Selviko, burrat hanëme, fëmijët tata. Pushteti i saj shtrihej natyrshëm në shtëpitë e fshatit, përshkonte njerëzit, muret, sendet me forcë të habitshme. Rrëfimet e nënës mbanin aromën e barit të kositur në livadhe, brigjeve, ku pluskonte era e luleshtrydheve, dherit kthyer nga parmenda. Zëri melodioz sillte këngën e përrenjve malorë pranverës, gufuar nga bora e shkrirë, oshtimën e erës së marrosur në zemër të dimrit, fërfërimën e pikave të shiut fashitur në të thyer të ditës. Atëherë shijoja nurin e rrëfimeve, habitesha nga rridhte magjia e tyre.
Tani e di.
Veshi i virgjër, pa vrarë nga muzika e stisur, dëgjonte pipëtimën fluide të vesës, fluturimin nazik të zogjve, syri shquante elementet fillestarë të natyrës, pa shprishur nga dora e njeriut. Shpirti delikat nuk njihte dhunën, lakminë, pikaste meditimin e pyllit në ag, gjuhën e zogjve, dëshirat e njerëzve të thjeshtë. Bijë e dheut, ajrit dhe ujit, e ndiente ku strukej e vërteta e kuptimit të dëlirë të botës.
Krijesa bojëgruri lëvizi me përtesë nga dritarja. Kaloi butë përmbi oxhak, qëndroi sikur deshi të çmallej me vitet e shkuara pranë tij. Pruri në shtëpi jehonën e një kohe të artë, kur nëna i jepte jetë shtëpisë, zbuste shpirtrat e uritur.
Thellësisht e dashuruar me njerëzit, natyrën, jetën, të panjohurat e saj, ndizte fantazinë. Vëzhgonte pamje të pakapshme për të tjerët, i flakërinin sytë, harkoheshin vetullat në një pritje fsheharake. Mbaj mend një për një përrallat e çuditshme me xhinde, sprija, botën e poshtme të vdekatarëve, histori trimash me kapedanë dhe komitë. Krijesat imagjinare lëvrinin nga Vala mara e Guri i Kamjes në guvat e Malit të Thatë, nga brigjet e rrëpira të Shkumbinit në Liqenin e Ohrit, shoqëruar me zërin ngashënjyes të Taftasë. Kur nxitonte, zënë me punë pafund, stiste shpejt e shpejt rrëfenja të reja ose fillonte nga e para të vjetrat. Thartohesha, i prisja fjalën, lënduar vazhdoja vetë. I thyhej zemra, ndihej fajtore. Tinës dëgjova të shprehej njëherë.
-Më nxori nga mendtë. Bëra si bëra çalltisa një përrallë. Humba fillin, më merrej goja, kur ai e çoi gjer në fund. E mbante mend pikë për pikë, moj e zezë, ke parë kështu malukati?
Qeshi hareshëm, çehre hapur me gurgullima të zërit plot vesk. I rrodhën lot nga sytë e hirtë, dridhej pushi i lehtë mbi buzë. Sa dua ta dëgjoj sërish atë zë, kukurisjen e shpirtit llagar, të shijoj pamjen e ëmbël prej nuseje të hijshme. Vragave të kohës s’e ngjërova kurrë tingëllimën kumbuese, të çiltër. Kushedi sa e kam sëndisur me kureshtjen pafund në vrundullin e punëve për të mbajtur shtëpinë e madhe me njëmbëdhjetë shpirt. Fshehtas vija re se kërshëritë e mia e çlodhnin nga andrallat e përditshme. Merrja kurajë e ngacmoja për gjithçka. Atëherë vetëm e ndieja, tani e di sa e mençur qe nëna. Ku i gjente ato fjalë hirplote, prekëse? Si arrinte të shkërbente zërin, shprehjet e veçanta të dallueshme për sprijën e ligë dhe të dërguarin e Zotit, engjëllin e bardhë që bekonte bukën e njerëzve? Gjuha mbushej me copëza fjalësh tjetër lloj nga të përditshmet, kredhur çlirët në gojën e gjallesave gjithfarësh. Përvijimet e njerëzve, peizazheve i përcillte me ngjyra misterioze prej ftoi të lulëzuar, molle, qershie, lulekaçesh, qilimi të blertë me bojën e fletëve të ahut.
Më mbetën në mendje gjethet e blerta të ahut. Vështroja pyllin e dendur, drurët viganë, përpiqesha të merrja vesh ç’të qe kjo bojë gjelbëroshe e çuditshme? Si ngjyente ahu një më një tërë ato fletë?
Askush s’dinte të prekte aq fisnikërisht sa ajo një dru të çapëlyer kumbulle, këmbën e plagosur të kalit apo zogun e patakequr rrëzuar nga shtrofulla. Njerëzit, kafshët, bari i kositur, yjet e qiellit e preknin në shpirt. I gëzohej në heshtje harmonisë së botës, mirësisë të cilën e ndjente vetëm ajo.
Ulej përmbi vijën e ujit, duar përveshur, këmbët tërë baltë me një rrënjë domate dhe prashajkën pranë. Shikonte plot dashuri, niste rrëfimin sy perënduar, zërin e ëmbël mjaltë. Shihte ngjarjet në një kënd fsheharak ku syri im nuk arrinte. Në vetmi vështroja me ngulm andej. Hapësirës së gjelbëruar fironin divat, e bukura e dheut, ariu i kaftë.
Kredhur në mbresat e rrëfenjave, imitoja pleqtë e mençur, kapedanët, të folurit, sjelljet. Kështu i mbajta mend tërë jetën pa ditur se do të më duheshin kaq shumë. E shtrenjta nënë më dha leksionin e parë të pazëvendësueshëm të shkrimit. Librat e mi mbajnë hiret e saj, ashtu si i përjetoja dikur. Kur shkruaj ndiej pranë vështrimin e Tatasë, përpiqem të lexoj sytë e qielltë. Hera-herës ata shkëlqejnë plot dritë, atëherë ngutem të mbush faqet njëra pas tjetrës, i lumtur.
.
Fshati në vjeshtë
Vitet e fundit banoi në qytet, po shpirti regëtinte larg përreth fshatit. Nuk e harroi asnjë çast. Tetë vjet s’u mësua me qytetin e zhurmshëm. I dukej se ishte larguar për ca punë dhe do të vinte përsëri atje ku i bënte shpirti rehat. Dilte në ballkon, vështronte me durim përtej maleve, kapërcyer vijës së horizontit, njëlloj si flutura kundronte tani lumin e heshtur, e menduar. Rrallë vinte re të njohurit e vjetër të zbrisnin rrugën, gjarpëruar anës bregut. Gazmohej, mbushej me frymë, mezi priste të vija. Fytyra i shkëlqente.
-Pashë xha Tekiun, plakur i gjori, më dysh ecte! I thirra, nuk më dëgjoi. U çmalla, më solli një copëz dheu poshtë ballkonit.
Atë verë parandjeu fundin e afërt, të pashmangshëm. Kërkoi ta shpinim në fshat, të hallashtisej me njerëzit, dheun, të linte amanetet. Nuk e tha haptas, ndaj s’e kuptova pse deshi të vinte me aq ngulm. Me shkop në dorë, mbështetur krahut të motrës u ra kryq e tërthor udhëve të fshatit. Sytë e trishtë, të ngulët me vezullime kaltëroshe, sodisnin vendlindjen, ku njihte çdo skutë deri aromën e pemëve. Takoi të njohurit. E pritën me dashuri e nderim tata Selvikon. Qau mbi varret e të parëve, u ngjit rrëzë maleve, vështroi me dhembshuri të pamatë majat e dhëmbëzuara tek preknin butësisht qiellin. Përmbi Serenivje patën shtatë dynym, e mbillnin grurë. Kur e korrnin rrinte atje një javë tok me burrin, larguar nga jeta kohë më parë në një ditë tetori të nxirë me shira e bubullima.
Tani nuk ngjitej dot ta shihte për herë të fundit. Lot të nxehtë u varën gjer poshtë faqeve bardhoshe, humbën nëpër cullufet e verdha të pabindura.
Afër muzgut u ndal gjatë nën arrën e madhe përmbi shtëpi. Matanë lumit digjej i zbehtë dielli i mbrëmjes. Fundosej ngadalë majës së Kallmit, ngjyente në purpur bashkat levarashe të reve, hidhte pasqyrime të kerrmëza. Avitej tisi i natës ngjyrë bronzi të ndehej dalëngadalë në brigjet e lumit të Aradovës. Trungu qindravjeçar gërryer nga vitet qëndronte si plak i kërrusur, i mençur që di të kallëzoje vetëm rrëfenja të thjeshta. Nën gjethnajën e pemës së lashtë frynte fllad i ëmbël erëmirë. Kushedi sa herë pati mbledhur kokrrat e plota gjatoshe me bukën e bardhë mbuluar nën guaskën kafe të çelur. Aty kuvendonte mbrëmjeve vonë me gratë. Shumica patën shkuar në pllajën e gjelbëruar, mbushur me tuma dheu, përmatanë Aradovës. Të gjallat nuk vinin tek arra.
Kush t’i mblidhte?
Trishtimi i ndritur hyjnor mbuloi sytë melankolikë. Atij çasti ekzistonte me trup. Tërë qenia e saj pluskonte larg si të kishte nisur vragën e një udhëtimi të largët. I përmendi një më një. Mbi gurin krastok rrinte Tikua hokatare me hundën e madhe, zemërmirë, qejfpaprishur. Ca më tej ulej ngaherë në bisht Këzja surrat vrare e vuajtur. Rriti djemtë e saj dhe të kunatit. Vetëm djem, asnjë çupë. Me të lara, të shpëlara, duart në ujë i rrinin së varfrës. Pa shiko! Ishka me tërë ato halle vetëm mendohet, sytë e skuqur i mbetën. Burrë sa për të thënë, s’pati fat. Shikimi mori shprehjen e përvuajtur, ngarkuar me dhimbjen e brengave pafund të mikeshës së vjetër. Një e dy çapin e mbante te tata Selvikua e gjora. Buzëqeshi trishtueshëm. Vinte nganjëherë Pembja, kunata. Ulej ku mundte. E bukur si ajo, nuk ia zbehu hiret pleqëria. Ç’e bënte oshmarën e flamosura, të lëpije gishtërinjtë. Ardhja e saj kthehej në festë.
-Ah moj Sheqere, sa më paska zënë malli! – iu drejtua rrënjës së dalë të arrës, ku rrinte përherë e heshtur, – si nuk fole njëherë, vetëm dëgjo e qesh.
-Tani s’mundem më, – iu bë të përgjigjej Sheqerja.
-Epo s’ke se si, – pëshpëriti zënë në faj.
Vështirë të kuptonte ç’i ndodhi. Ndoshta iu kthjellua shpirti në perëndimin e hatashëm të diellit, i këndonte zemra mes siluetave, gazmuar nga vizita e vonë. Fliste me hijet. Mos nuk qe mirë nga mendja! Pre e vegimit, u çlirua me zor, lëvizi nga vendi te korita e përmbysur, rregulloi flokët rënë mbi sy. Preku gurët dhe trungun e arrës, përkëdheli të dashurat, mbledhur për hatrin e saj.
-Ndjesë paçin, – foli me zë të lartë, – sa të mira ishin!
Motra e nemitur dëgjonte pa lëvizur kuvendin e çuditshëm. Ndiente shpirtrat e përvëluar të endeshin përqark nënës ta ledhatonin me duar prej ajri. I pati lënë të prisnin kaq gjatë, i këputi malli!
U mbush java, nuk më nxinte shtëpia. Përse po rrinte aq gjatë? Ç’kuptim patën fjalët “më çoni edhe njëherë në fshat”? E pamundur të duroja, mora me nxit rrugën përpjetë. Kapërceva bregun në hyrje të fshatit, hodha sytë përreth. Një lëmsh, mbledhur në bark, nuk më linte të merrja frymë. Mos vajti në varrezat pranë babait dhe nuk më thoshin? Përse kërkonte të ikte? Ngashërimet turbullonin gjykimin, vegime lemerisëse faniteshin nga të gjitha anët.
Kur pashë siluetën e njohur përfund arës së lumit, zemra më vajti në vend. Me trup të drejtë fidan shkonte nëpër arë. Çuditërisht nuk u kërrus kurrë. Floknajën e verdhë si grurë i pjekur dendurak s’e zaptonte shamia e hollë më xhixha. Ndalonte, mbushej me frymë, shikonte vëndthin e dashur cep më cep. Motra me zor e arrinte. Një boshllëk në gjoks m’i mjegulloi sytë. Për herë të parë nuhata të vërtetën e hidhur. Parandjenja nuk më paskësh gënjyer.
Tataja linte amanetet.
Vështronte brigjet, çukat, dystët, mërmëriste ngadalë. Edhe e kisha edhe s’e kisha nënën, sikur kërkonte të largohej vetë pa e thirrur askush. Nuk durova, u lëshova me vrap, e pushtova, futa kokën në gjoks, mora erën e saj. Ç’bënte kështu, përse donte të ikte me aq ngulm?
Pikasi ngërçin, tendosjen drithëruese.
-Po ti mos u mërzit, ja ku e ke nënën tënde. Jo, nuk shkoj asgjëkund. Sa të çmallem pakëz. Këtu kam kaluar tërë vitet e mia. Njeriu jeton për sa kohë ka diçka për të bërë mbi tokë. S’i kam mbaruar të gjitha. Ehu, sa nipa e mbesa pa martuar! Po, u plaka, ku dihet si e ka shkruar Zoti!
Përtej mundësive të mia ja plasa të qarit me dënesë unë, burrë i martuar me tre fëmijë. Si tani përballë fluturës së nënës nuk ndaja ëndrrën nga zhgjëndrra. Mbushur me brengë u luta, u përgjërova:
-Ikim, mjaft sivjet, mot të sjell prapë. Nuk rri dot, s’më hyn në sy asgjë, ke shëmtuar shtëpinë.
Nuk i thashë se po të ikte andej nga e thërriste s’di se kush, do të marrosesha, se largimin e saj nuk e përballoja. Mezi durova një javë! S’kishte pse linte amanetet, doja të rronte shumë vite të tjera. Përse të shkonte? Mos vallë qyteti e vriste dalëngadalë të ëmblën time lesh flori?
E dinte ç’ishte për mua dashuria. Ende kërthi, u qasa dikur buzë varrit. Kartë cigareje, me damarët mavi kërcyer mbi lëkurë. Të gjithë ma hoqën fillin, vetëm ajo e qetë. Nuk do të vdesë, u tha motrave të zymtuara. Dukja e saj u dha force. E dinin, do të bëhej si thoshte Tataja. Pse aq e sigurt? E pashë në sytë e tu, tha më vonë, nuk vuaje nga ndonjë sëmundje. U zemërove se të lashë vetëm atë ditë që mbillnim thekër në Kozic.
Njëlloj si atëherë më dhembte trupi, zjarrmia ndizte imazhe të trishta, tymnajë të mistershme, as në qiell, as në tokë. Nuk ma prishi, i erdhi keq tek më shihte të mjerë, zverdhur meit. E ndjeva si u thye.
-Eh, o bir, njeriu nuk ngopet kurrë me vendthin e tij, sado të përpiqet e mundohet, – psherëtiu e menduar.
Në zërin e mekur pikasa dëshirën e ndrydhur siç dallohet në sfondin rozë ngjyra gri e sedeftë. Sytë rrezatonin pikëllim të pazakontë. Donte të rrinte edhe cazë, të çmallej me dheun, kujtimet e të parëve. Gjynahqar i veselitur e desha të tërën për vete. Në peshoren e arsyes rëndova më shumë se kujtimet e shtrenjta.
Flutura nuk afrohej, shihte shtrembër nga mua, mbante mëri. Mos iu kujtua ajo ditë? Pengun e rëndë s’e kapërdin dot as tani pas kaq vitesh?
Mjerë kush trishton sytë e nënës!
Tataja u shua kur mbushi 77 vjeç. Dy javë më parë u sëmur. Unë dhe im vëlla bënim tregtinë e vezëve. Nganjëherë vonoheshim deri në mëngjes. Nuk mbyllte sy tërë natën, pothuaj e gdhinte në ballkon, me shikim tretur rrugës së Tiranës.
-Mjaft u sfilite do të vinë, – i fliste gruaja.
E shikonte sy mekur. Lutej t’i thoshte të vërtetën. Dinte gjë apo ashtu kot për t’i dhënë kurajë? Si priste ca ia kthente:
-Ah moj bijë, nëna mos qoftë! Ku më ze gjumi, kur nuk e di si janë djemtë? Nënës për keq i vete mendja, pret me zemër të ngrirë. Tjetër gruaja, ajo thotë do të vijë burri të sjellë këtë e atë. Si nuk morën në telefon? – rënkonte e përngritur.
Kur vinim shikonte me mall të pa rrëfyer, prekte lehtë sytë, flokët, ballin, fuste kokën në gji, merrte erën tonë.
-Bini erë evlat, – përgjërohej, – s’ka si fëmija, ta dini mirë nuk çmohet kurrë sa i dhembshur është.
Pasi u end njëfarë kohe në hapësirën e shtëpisë, flutura më preku kalimthi në ballë dhe qëndroi mbi flokët e shkartisur të motrës. Përpëliste krahët, diç desh të thoshte me atë gjuhë memece prej lëvizje flatrash. Motra nuk lëvizte. Lotët i mbulonin fytyrën, mjegullonin shikimin. Përmes lëbyrjes së çastit të pa haruar, as në ëndërr as zgjuar, shikoja fluturën mbi leshrat e ngatërruar, nuk ngopesha dot. Përse qëndroi gjatë atje? Përse s’afrohej, nuk më donte? Ç’merak i mbeti?
Atë ditë erdhëm afër mëngjesit. Tataja na përkëdheli pa thënë asnjë fjalë, mori erën tonë pastaj zuri shtratin. Qe shumë e hidhëruar. Fillova të shqetësohem, po mendoja seriozisht jetën e saj. Lashë punën, e çuam në spital. Mezi lëvizte po unë, i marri, nuk duroja.
-Shpejt Tata, pret makina.
Më shikoi me sy të perënduar, sikur donte të thoshte:
-Nuk mundem o bir, s’e shikon si jam katandisur?
A thua dhjetë vjet nuk mjaftuan të qetësohej? Me siguri po. U zemërua me mua sidoqë nuk ma shprehu kurrë. Zemra e nënës nuk ankohej për të birin, s’mundej. Pse largohej edhe tani pas kaq vitesh? Mbante mëri?
Brengë e madhe më rëndonte shpirtin. Të mos ishim vonuar atë ditë do të jetonte ende. Si nuk m’u dha të merrja në telefon, ta qetësoja, të mos e gdhinte natën në ballkonin e acartë të atij janari të zi?!
Përngritur, rrija pa lëvizur mos trembja fluturën e bekuar. Pa fjalë i lutesha të vinte drejt meje. Malli po më gërryente. S’qenë pak dhjetë vjet pafundësisht të gjatë. Nuk e ktheu kokën. Puhiza e lehtë e krahëve lëkundte një fije floku të motrës, zhytur në pikëllim tronditës. Ndonëse mundohej ta mbante veten, ngashërehej fort, lëvizte kokën. Flutura nuk largohej. E përkëdhelte butësisht me flatrat e pikëzuara të kafta, donte ta qetësonte, t’i shterte lotët.
Zot o Zot, mund të durohej gjer më kaq?!
Si nuk më shkoi mendja ta shpija më parë te mjeku? Punët e përditshme më shtynë ta vonoja me sot me nesër. Nuk tha kurrë sa e sëmurë ishte, vetëm shikonte me sy të perënduar. Nuk e kuptova? Mjeran i pandjeshëm ndaj dhimbjeve të saj. Si nuk e mendova Tatanë plakë, të pafuqishme, si nuk iu gjenda pranë në vragën e plumbtë të sëmundjes së mallkuar? Vonë, tepër vonë e çova për vizitë. Shoku im Kimi më tha atëherë:
-E le pas dore Tatanë, që e doje aq shumë.
E shikova me ngulm. Sytë e çiltër thoshin të vërtetën. Dhjetë vjet mbajta mbi shpinë barrën e rëndë të fajit. Qava, thirra si i marrë, përplasa kokën pas oxhakut ku mbështetej Tataja. Të gjitha pa dobi. Guri i fajit fundosi brenda meje, plaga zuri kore dhe unë u qetësova disi. Flutura e nënës riktheu, si atë ditë të plumbtë janari, peshën e fajit të pariparueshëm.
E nxorëm nga spitali. Nuk e mori veten, çdo ditë ligej e tretej, vetëm tretej e tretej. Rrija pranë me orë të tëra, i flisja. Nuk përgjigjej, vetëm shikonte me sy të perënduar. Ah, Zot! Si nuk i kërkova falje për atë vonesë të mallkuar?
Dy ditë para fundit u bë keq. Lajmërova motrën e madhe në Tiranë. Tataja më shikonte kur i thosha po vinte. Lëvizte sytë me zor, frymëmarrja iu vështirësua. Ndoshta do të fironte atë ditë sikur t’i kishte ardhur çupa e Tiranës. Nuk mund të ikte pa shikuar edhe njëherë të gjithë, sidomos atë që e kishte larg.
Rrotull shtratit mbledhur shtatë fëmijët e saj. Pikëlluar, vrerosur, prisnim me tmerr fundin e nënës. Motrat qanin në heshtje fshehtas, i druheshin syve të kaltër, aq shumë të dashur, të shtrenjtë përtej çdo kufiri.
-Dhimbja e Tatasë është e madhe, – tha motra e dytë, – po ndahet nga të gjithë, s’do të na shohë kurrë. Ktheu kokën mënjanë, e tronditur u largua me nxit nga dhoma.
E mendonim të gjithë po asnjë nuk guxonte ta thoshte. Pas atyre fjalëve humbi çdo shpresë. Motrat e përlotura largoheshin një nga një, qanin me zë diku tjetër. Tataja i shikonte, kuptonte gjithçka. U ngrit përmbi dhimbjen e trupit me stërmundim.
-Mos ikni, – tha ngadalë me ndërprerje të frikshme të zërit,- dua t’u shikoj, s’kam kohë. – Një ditë do të shkoja edhe unë, si të gjithë. Tani është çasti im.
Kaloi shikimin e dhembshur të syve gushëpëllumbi me radhë nga motra e madhe te vëllai, fëmija i fundit.
-I vogli i nënës, – regëtiu të mbramen herë dhe mbylli sytë.
Ata sy që i njihnim aq mirë, vështrimin e dhembshur jetëdhënës të nënës nuk do ta ndjenim kurrë. Të qarat mbuluan shtëpinë si kumt i llahtarshëm.
Flutura u ngrit erdhi rrotull nëpër shtëpi, më preku lehtësisht faqeve, u largua pa kthyer kokën. M’u bë se iku për herë të dytë Tataja nga ajo derë logorisur me lotët e fëmijëve të saj. Malli dhe ligështia patën marrë fytyrën e pritjes. Vitet nuk zhdukën asgjë, thjesht zbërdhulen kujtimet si fotografitë e vjetra, të çmuara.
Plaga e dhimbjes dhe fajit të gurtë u hap më e thellë.
Motra m’u hodh në qafë, më shtrëngoi fort. Pushoi dënesat, fshinte duar dridhur faqet e lagura. Sytë i mbante nga dera e hapur, ku fëshfëriti krahët për të fundi herë flutura bojëgruri e nënës.
-Tatanë e zuri malli për ty, shtëpinë ku pleqëroi, kujtimet e jetës mes nesh. Po të qe zemëruar nuk do të vinte .
Kujtoi së më fashiti plagën, por u trazova tejet shumë, u plasa në dyshemenë e kuzhinës dhe qava gjatë. Trupi më dridhej. Nuk e di a më zhbrengosi Tataja në këtë ardhje të beftë në shtëpi? Më fali vallë?
Motra më përkëdhelte me dashurinë e vet dhe nënës përzier së toku.
E hënë, 31 maj 2010, Dunicë, Pogradec
. Istref Haxhillari
Istref Haxhillari, është lindur në Pogradec, ku mori arsimin fillestar dhe atë të mesëm. U diplomua për Fizikë në Universitetin e Tiranës; disa vite më pas kreu kursin pasuniversitar për këtë specialitet.
Mësues dhe drejtor shkolle, inspektor, shef i arsimit dhe kulturës së rrethit Pogradec, punonjës i Kuvendit të Shqipërisë, përgjegjës i burimeve njerëzore në Drejtorinë Arsimore, etj.
Proza e tij është përfshirë në Antologjinë e tregimeve lirike shqiptare, Përmbledhjen e prozës së sotme shqipe dhe Antologjinë e tregimtarëve bashkëkohorë shqiptarë.
Ka marrë çmime letrare nga shoqatat e shkrimtarëve në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Greqi, SHBA. Më 23 prill 2010, në ditën botërore të librit, Ambasada e Spanjës i akordoi çmimi “Don Kishoti”.
Portali Radiandradi.com, prej 11 vitesh dhuron kontribute të përditshme në shumë fusha të kulturës, historisë dhe vlerave shqiptare. Herë pas here siti ka nevojë për mirmbajtjeje, rikonstruktim si dhe rikonceptim në formatin letër. Për ta mbajtur këtë punë shumvjeçare, ndër më seriozet dhe më të lexuarat që të vazhdojë aktivitetin bëhet e domosdoshme mbështetja e lexuesve.
To provide the best experiences, we use technologies like cookies to store and/or access device information. Consenting to these technologies will allow us to process data such as browsing behavior or unique IDs on this site. Not consenting or withdrawing consent, may adversely affect certain features and functions.
Functional
Always active
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes.The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
