Hemiplegjia e kujtesës
nga Leka Ndoja
Kategoritë që shkaktuen paralizimin e kujtesës në 45 vite ishin:
1.Ideologjia
2.Censura
3.Ndalimi i publikimeve nga klasat e nënshtrueme tradicionale dhe
4.Kufizimi i shprehjes së disidencës. Përkufizimi disidencë asht i ndryshëm nga opozita, por mori funksionin e saj me dobësimin e klerit katolik.
Disidenca e krijueme rishtas brenda pushtetit shfaqej kur goditej. Ndërsa fushata kundër klerit katolik vijoi pandamas për çdo vit 1945 -1990. Krahasimisht kleri katolik shpalli kundërshtinë politike duke marrë funksionin e opozitës legale në vitet 1945-1967 dhe ilegale për pjesën e mbetun deri në vitin 1990.
Kategori tjetër e mungesës së veprave të memories ishte dhe ende mbetet autocensura.
Letërsia e kujtesës përpos kohës së komunizmit – po vijon të shkruhet si histori personale, por me stilin sentimental ku ushtrohen autorët e medias sociale të diasporës.
Mbase diaspora – teknikisht nuk emërtohet kështu për ata që kthehen në atdhe – duhet të shkruejë për kontekstin e ri në perëndim, mbase dhe letërsi.
Cilësia dhe tematika e letërsisë së kujtesës duke nisë nga At Jak Gardini si prijs i kësaj gjinie do të jetë vendimtare për perceptimin e kohës së diktaturës.
Në teoritë e reja për hartimin e historisë, arkivat shtetnore, ndryjnë të vërtetat e diktaturës, por jo për t’u krijue gjurma e historisë.
Për të arrite gjurmën e së vërtetës siç porosit Paul Riceour do na duhet kritika e dokumenteve dhe e vlerave të autoreve të kujtesës.
Autorët e kujtesës tashma përpos qenies të dënuem duhet të përballen me kritikën letrare dhe historike.
Marrë nga Muri i FB, Vrethee Lnika, 3 prill 2024