 doli vëllimi poetik “Mëzat e kaltër” i Shpend Sollakut. Ishte një libër i masakruar, që doli njëherë në shkurt të atij viti nga shtypi dhe u kthye përsëri atje për shkak të inkuizitorit të atëhershëm (të përgatitur në studiot e E. Hoxhës dhe R. Alisë), drejtmit){kind=link}
Historia e nji libri të ngrenë qensh
refleksion nga Jozef Radi
I zhveshur për së dyti
Vite më parë (1987) doli vëllimi poetik “Mëzat e kaltër” i Shpend Sollakut. Ishte një libër i masakruar, që doli njëherë në shkurt të atij viti nga shtypi dhe u kthye përsëri atje për shkak të inkuizitorit të atëhershëm (të përgatitur në studiot e E. Hoxhës dhe R. Alisë), drejtmit të shtëpisë botuese, ku në faqet e para “I vranë…” poezitë “Revoltë”, “Nokturn me det të fjetur”, “Mëzi… pas karrocës”… etj, të cilat sipas… në asnjë mënyrë s’duhet të qarkullonin!
Kështu ndërsa autori nisej plot shpresë t’i gëzohej vëllimit të ri, fati i tij ndërkaq qe përcaktuar. Në kartonin… Me gjithë mbrojtjen që i kanë bërë personalitete të tilla si: I. Kadare, F. Arapi, N. Jorgaqi etj., u arrit vetëm një gjë: Libri do të qarkullonte, po do të griseshin të gjitha poezitë që cënonin parimet. Dhe kështu u bë. Pas disa muajsh, në nëntor të vitit 1987, doli vetëm sozia e librit të shkurtit, me të njëjtën kopertinë. Një pjesë e poezive të masakruara që mbetën dhe ato që “ranë” gjatë “redaktimit” po i paraqesim më poshtë: Këto krijime autori I ka përfshirë në një vëllim tjetër që është përgatitur tashmë në Shtëpinë Botuese “Naim Frashëri”, i cili titullohet “I zhveshur për së dyti”
Kaviet
Kafaz me thurje të imta,
Rrugë vetëm për erën
Kavje me sy të bindur
ngulitur në të errët
Endrra e vrarë e hapsirës
Jep shpirt pas telave
1974
Atë
Qesh i lumtur
Pa e njohur të bukurën
Pas i rashë
Si i marrë i rashë pas
Tani më kot
Përpiqem të rikujtoj
Ditët kur s’e njihja
1974
Mëzi pas karrocës
Ç’e paska lidhur pas karrocës
një mëz që turfullon
Vështrimi bredh, por këmba s’ecën
ndaj jelen flakëron
S’i duron dot në gojë frerët
shkarëzehet si rebel
e nuk e ndien syrin e pelës
plot lëng që e përkëdhel
E karrocieri flokërënë
bën sikur s’sheh asgjë
më fort në gishta shtrëngon frerët
e mërmërin pa zë
Këtej, këtej, kalë i parritur
nga frerët të drejton.
Në s’të pëlqen rruga e nisur
ky fre pot ë drejton.
Me zor ustai shtrëngon frerët,
në rrugën pambarim
Si dy vullkane të vegjël flegrat
Shfryjnë afsh e pikëllim
1974
Një hop topitje
Reja shkoi
Qielli mbeti
i zbrazët
Zog s’dukej
Po ndihet
Përplasja e krahëvë
1976
Kohë e gënjeshtrës
Më tregove,
për të larguar hallin,
për të vrarë kohën,
që zvarritej,
shumë gënjeshtra të bukura,
shumë gënjeshtra të bukura,
Por syri im një të vërtetë priste,
etej qoftë edhe për një të vërtetë
Sado e hidhur të ishte.
1975
Nokturn me det të fjetur
Deti i vdekur,
det bunacë,
det që fle si foshnjë në të linjta.
Edhe kur të duket se bën, gjumë të thellë,
në gjoksin e tij fle stuhia.
Retë shterpa
Qiellit vërtiten retë memece,
retë shterpa.
Me një hirnosje të shtirur,
premtojnë
shi.
Një ditë vërtitje…
Një javë vërtitje…
Një muaj vërtitje…
Toka
më kot
zgjat gojën të pijë.
1984
Revoltë
Malet,
kur s’kishin ç’të hanin
hëngrën
re
Dhe
patjetër
do të villnin
rrufe!
1984
Bletë që zukasin
Bletë të etura,
bletë që zukasin.
Kërkojnë trëndelinë
të mbledhin nektarin
Po nëse lulëzojnë vetëm lule të hidhura
Si und të jetë i ëmbël mjalti?!
1984
Çast i zgjatur
Shkëmbi
tashmë
u grrye.
Por
edhe dallga
është e vdekur
1985
Cung
I prenë duart.
Pastaj
i dhanë
një shkop dirigjenti
për të dirigjuar
Verdin.
1986
Jeta e Ylberit
Jeta e ylberit thellë,
thëllë më tërhoqi,
atje ku e kam vështirë të lundroj
atje në detin e përkohshmes.
1986
Ka qenë kënaqesi e rrallë kur 35 vite të shkuara në shtëpinë e Shpend Sollakut, kam lexuar këtë kopje të librit të tij të parë, i cili mbasi kaloi “disa sita”, u përgatit të hidhej në treg… ndërkohë Shtëpia Botuese “Naim Frashëri” e qethi sërish ballaboks (qethje tipike komuniste), dhe Shpendi i zemëruar… me dhimbje u detyrua ta pranojë librin e tij tashmë të “ngrenë qensh”. Sot mund të përcillet pak me humor, kurse nga mesi i viteve ’80 ishte një guxim i rrallë!
Fati e desh që mbrritëm t’i rrëshqisnim së Keqes së Madhe…