In Memoriam: Irena Puca – Mesuesja e Bukur
nga Artan Gjyzel Hasani
E dashur Zysh… e dashur zysh Irena… e dashur Irenë… e dashur….
Më është e pamundur që fjala “e dashur” të mos jetë gjithnjë pranë emrit tënd. Besoj se kjo është letra e parë që ti merr pas vdekjes. Të paktën kështu dua të besoj në këtë ditë të parë të Ikjes tënde atje Lart…
Hedh një vështrim pas dhe kuptoj që e tërë jeta jote ka qenë një letër e gjatë dashurie për njerëzit.
Dashuri për familjen, nxënësit e tu, për kolegët dhe banorët e qytetit verilindor të Blinave, dhe për vetë atë qytet ku të hodhi destini i jabanxhiut.
Një letër dashurie që të paktën një herë në jetën e tij kush të njohu mendoi se i është drejtuar atij vetë. Dashuria jote për njerëzit me të cilët të lidhi jeta dhe puna ishte religjioni yt.
Dhe dashuria i bën të bukur njerëzit. Ata që e japin dhe ata që e marrin. Bukuria është dashuri, Zysh, dhe ti ishe E Bukura! Mësuesja me të cilën binin në dashuri të gjithë nxënësit e saj. Djem e vajza. Të parët shihnin te ty modelin e vajzës që do të donin të kishin në jetë, të dytat modelin se si donin të bëheshin.
Isha nxënësi yt i preferuar dhe nuk e di nëse në vendin tënd do kishte qenë një mësues tjetër unë do ta bëja edhe atë krenar siç të bëja ty. Ditën kur ti Zysh u shfaqe në klasën tonë të anglishtes për herë të pare unë kuptova që nxënësit kanë nevojë jo vetëm për mësues të mirë, por edhe të bukur.
Një ditë nxënësi u rrit, nuk e pa për shumë vite Zyshen e tij, por kudo që më hodhi jeta dhe fati nëpër botë dita e 7 marsit fillonte me telefonatën “Gëzuar, Zysh!” Për shumë vite me radhë dëgjoja në shkodranishte zërin tënd të ëmbël si lirikat e Mjedës në atë datë të shënuar.
“Ti zysh ke qenë dashuria ime e parë”, – të rrëfeva para disa vitesh, ndërsa flisnim në telefonatën tonë të radhës. Ti qeshe me zë të lartë dhe unë nuk e dija nëse duhet të heshtja apo të vazhdoja rrëfimin e mëkatit tim fillestar.
“Është kaq e bukur kjo që po ndodh brenda meje në këto çaste, Tanush! Është vërtet kaq e bukur! Kjo është poezia jote e munguar për zyshën!”, – ma ktheu zëri yt.
Mbaj mend herën e fundit që të pashë. Njëzet e ca vjet më parë. U lumturove kur të telefonova e ta bëra surprizë ardhjen time: “Zysh, ma hap derën!” Dera u hap dhe u gjenda në përqafimin tënd. Thinja argjendi ta hijeshonin fytyrën e bukur. Duke të pranuar në gjirin e saj pleqëria ishte fisnikëruar më shumë nga sa e meritonte. Ndjeva të njëjtin emocion si atëhere kur isha fëmijë e ti më quaje “keci im i vogël”.
Kaluan shumë vite të tjera pa u takuar dhe në një nga 7 Marset tonë të fundit më the: “Më pëlqeu shumë poezia jote “O grua e bukur!” Fatlume gruaja që i kushtohet ajo frymëmarrje cerebrale vargjesh. Në fakt mua m’u mbajt fryma, ndërsa e lexoja…”
“Është shkruar për ty, Zysh. Ti je ajo grua e bukur e atij qyteti të vogël…”, t’u përgjigja unë.
“Epo atëhere nëse është kështu, kjo poezi është më e bukur nga sa kam qenë unë, Tanush! Qënka e thënë që unë të lumturohem veç nga ty në këto vite të fundit të jetës. Por ah, zemra ime… Zysha është plakur shumë dhe jam e sëmurë!”
“Zysh… Ti gjithmonë je e bukur…”
“Mirë… Përderisa ne nuk mund të kishim bashkë sekrete të mëdha, kjo poezi le të jetë sekreti ynë i vogël…”, tha zëri yt dhe qeshëm përsëri të dy.
E dashur Zysh! Kam përshtypjen që atë poezi e kam shkruar përgjatë gjithë jetës, kur si nxënës të adhuroja buzëqeshjen, dashurinë dhe përkushtimin tënd për ne, vocrrakët e shkollës, si adoleshent të ëndërroja bukurinë e fytyrës, trupit, dhe të ecurën tënde që nuk i ngjasonte asnjë gruaje tjetër që njihja, si i rritur kuptoja bukurinë e shpirtit, rrezëllimin aristokrat të krejt qënies tënde dhe atë mirësi tronditëse sipas së cilës në parajsë modelohen ëngjëjt…
.
Sot sekretit tonë të vogël unë po i jap krahët e dashurisë tënde, Zysh Irena, të bëhet ëngjëll në fluturimin e vet atje lart për të ty…
Vallë kush i mbron ëngjëjt?
A kanë edhe ata ëngjëjt e tyre mbrojtës?
Ti tani je në rrugëtim dhe nuk ka kush t’u përgjigjet këtyre pyetjeve…
Por në pranverë, në të gjitha pranverat e vrullshme të botës, ka ca mëngjese që, pasi ledhatohen nga mjegullat, u dorëzohen avujve të ngrohtë të dheut dhe mbeten pezull mes rrezeve të diellit. Koha ndalon dhe bëhet heshtje. Nuk pipëtin asgjë. Një qetësi madhështore ku mund dëgjohet vetëm çelja e sythave dhe dhimbja e lëkurës së blinave teksa rriten. Dhe atëhere unë do të kuptoj që, prej atje Lart ku ndodhesh, je duke iu përgjigjur letrës sime të parë…
.
O Grua e Bukur!
një kopsë e zbërthyer në këmishën e qiellit
dhe diellit i merret fryma mes gjinjve të tu…
.
…sa herë që ti hap buzët
xhindet dalin nga shishja
bota harron dy dëshirat e tjera
dhe qiejt lëkunden…
.
sa herë që ti gëlltitesh
burrat e qytetit zvogëlohen
dhe hija jote mbars me hiret e tua
cigaret që nuk dinë ku t’i shkundin…
.
sa herë që kohën vret me ne
vend varri për të nuk ka…
në orën e madhe të retinës tënde
akrepat dëshmojnë vetminë tonë…
.
por dikur mund të të mbarohen vështrimet,
dhe… o Zot…
ajo ditë mos ardhtë kurrë,
bëje të jetë natë…
se kush do t’ia fshijë pluhurin qytetit shëndetlig
nga vitrinat bosh të syve…?
.
ti zhvishesh
dhe qyteti mërdhin…
.
pastaj ti fle
dhe qyteti humbet gjumin…
o grua e bukur!
.
Marre nga muri i FB, Artan Gjyzel Hasani, 17 shkurt 2021
.