Jo thjesht një ndeshje futbolli…*
histori rreth 40 vite më parë, rrëfyer nga Saimir Kadiu
Në raundin e pare të Kupës së Fituesve të Kupës 1983-84, shorti vuri përballë Juventusin e fortë të Trapattonit dhe një skuadre të panjohur polake: Lechia Gdańskut…
Qyteti Gdansk për ata që njohin historinë, politikën ndërkombëtare dhe sindikatat është sigurisht mjaft i njohur… por për futbollin absolutisht jo.
Giovanni Trapattoni nuk e shqiptoi thënien e tij të famshme: “Mos thuaj mace nëse nuk e ke në çantë” kur zbuloi se duhej të përballej me Lechia Gdańsk, një “përrallë” polake e Serisë B. që kishte arritur të fitonte çuditërisht Kupën e Polonisë…
Në fakt, Juventusi e fitoi ndeshjen e pare në Torino 7-0… Por ajo që ndodhi pak orë para garës, nuk ishte çeshtje futbolli…
Tifozët e Lechias të përzgjedhur me kujdes (ose të paktën menduan se e kishin bërë këtë), për ndeshjen jashtë fushe në Torino, nga aparati socialist i modës së vjetër të gjeneralit të puçit ushtarak Jaruzelski ishin 94…
Prej tyre kishte nga ata që shkuan për të parë ndeshjen në Comunale, por rreth njëzet “tifozë” u paraqitën në stacionin e policisë së Torinos ku dorëzuan pasaportat dhe kërkuan azil politik: studentë, punëtorë të kantierit detar, punëtorë hekurudhor, muratorë: të gjithë nga tridhjetë deri në dyzet vjeç.
Por më vonë u zbulua se 20 të tjerë mungonin: ata ishin shpërndarë në të gjithë Italinë… Të gjithë banorë te një qyteti veçanërisht të trazuar, Gdansk.
Disa vite më parë kishte pasur greva masive në kantieret detare, për shkak të rritjes së çmimit të ushqimeve, të cilat ishin shtypur ashpër nga Ushtria e Kuqe. Komunizmi polak kishte filluar të lëkundet dhe zgjedhja e Karol Wojtyła-s si Papë në vitin 1978, forcoi opozitën katolike në vend. Gdansk shpejt u bë qyteti simbolik i protestës kundër sistemit komunist me greva dhe mobilizime.
Një elektricist 36-vjeçar i quajtur Lech Walęsa, i cili kishte organizuar punëtorët rreth një sindikate qartësisht katolike të quajtur Solidarność, ishte dalluar veçanërisht dhe kishte arritur të arrinte sukses të jashtëzakonshëm ndaj regjimit, duke e detyruar qeverinë t’i dorëzohej kërkesave të grevistëve.
Megjithatë, fitorja nuk zgjati shumë: në fund të vitit 1981, gjenerali Wojciech Jaruzelski në fakt kreu një grusht shteti dhe vendosi ligjin ushtarak. Qëllimi i tij ishte të ndalonte oksidentalizimin e Polonisë.
Një nga lëvizjet e tij të para ishte arrestimi i liderëve të Solidarność, duke përfshirë Wałęsen, dhe nxjerrja jashtë ligjit e sindikatës…
Me lajmet e bashkatdhetarëve të tij që kishin kërkuar azil politik, Zibì Boniek, lojtari polak i Juventusit, bëri një deklaratë “servile” ndaj regjimit te Jaruzelskit: “Unë nuk jam dakord me qëndrimet e atyre dyzetëve. Por çfarë shpresojnë të gjejnë ata duke ardhur këtu në Itali? Eshtë më mirë në Poloni si i varfër, se sa jashtë vendit si refugjatë. Dhe nëntëdhjetë për qind e polakëve mendojnë saktësisht njësoj si unë”
Në përgjigje të këtyre fjalëve, avokati Gianni Agnelli u ndje i detyruar të ndërhynte: “Fjalët e Boniek janë thjesht marrëzi dhe të papërshtatshme.”
Pesëmbëdhjetë ditë më vonë, me rastin e ndeshjes së kthimit në Gdansk, Boniek ishte i vetmi nga lojtarët e Juventusit që u fishkëllye dhe u ofendua me zë të lartë nga publiku…
Ndoshta nuk ishin në stadium 90% e polakëve që mendonin si ai…!!
Juventusi kaloi menjëherë ne avantazh: Cabrini pasoi për Paolo Rossin, ky për Vignolen dhe 1-0 për Juve. Pjesa e parë u mbyll me atë rezultat.
Stadiumi ishte i mbushur plot dhe kodrat përreth fushës ishin gjithashtu plot. Kishte njerëz që ngjiteshin nëpër pemë. Lech Walesa, i liruar nga burgu me kusht, arriti të gjente një vend në një sektor popullor… Sapo u përhap fjala për praninë e sindikalistit, ndodhi ajo që askush nuk e priste, filluan thirrjet në favor të Solidarnost … gjithnjë e më shumë, më të forta… Thirrjet dhe britmat u përhapën në të gjithë stadiumin… Qeveritarët në tribuna ishin në siklet të plotë… Drejtori i stadiumit u përpoq në çdo mënyrë të mbulonte britmat dhe u përpoq nëpërmjet altoparlantëve ta shuante protestën me këngën “Felicità” nga Albano dhe Romina Power, por emri i “Walesa” dhe “Viva Solidarnosc” u ngrit edhe më lart…
“Poshte regjimi ushtarak”, “Shkoni në Moskë”, “Gestapo, Gestapo” dhe kore të tjera…
Nga dhoma e zhveshjes lojtarët dëgjuan gjithçka. Televizioni polak vonoi transmetimin e pjesës së dytë me gjashtë minuta dhe kur loja u kthye në video e bëri këtë pa audio. Mund të këtë qenë një rastësi, por lojtarët e Lechias ndryshuan: ata barazuan me Kowalczyk dhe kaluan në avantazh me një penallti me Kruszczynski.
Trapattoni futi Platinin dhe Juventus fillimisht barazoi me Tavolën dhe më pas kaloi përpara me Boniek, i cili u vërshëllye shumë…
Pra, shpengimi i mrekullueshëm sportiv zgjati vetëm një çerek ore, diferenca teknike midis dy skuadrave ishte e madhe, por Lechia-Juventus ishte ndeshja perfekte për të kapur fillimin e fundit të regjimit komunist polak.
Ishte e rëndësishme për t’i dhënë një grusht sistemit. Megjithatë, vetëm gjashtë vjet më vonë qeveria më në fund njohu Solidarnostin. Më pas, situata politike ndërkombëtare, midis Papës polak, qëndrimit të fortë të Reganit, mburojës hapësinore dhe perestrojkës së Gorbaçovit përfundoi duke projektuar një histori të re për Evropën Lindore…
Lechia, në atë sezon, arriti promovimin në Serinë A polake dhe Juventusi fitoi Kupën e Fituesve të Kupave…
Në foto: Goli i Boniek në Gdansk… dhe Lech Walesa në stadium
* Titulli redaksional nga radiandradi.com