Koha kur u njoha me Aristidh Kolian
nga Artan Gjyzel Hasani
Kam pasur fatin e madh ta njoh nga afer këtë njeri të çmuar gjatë viteve që jetoja në Athinë.
Ka qenë një koincidencë me kohëzgjatje një javore. I kisha çuar disa poezi të miat në greqisht me një mikun tim arvanitas ca ditë më parë dhe miku më kish thënë që i kanë pëlqyer dhe do më rregullonte një takim me Aristidhin dhe më dha edhe numrin e tij të telefonit.
I telefonova Kolias, folëm ca për poezitë e mia, por mesa kuptova e kishte me ngut dhe kështu nuk e zgjata telefonatën duke menduar për një tjetër herë nga afër, e më thotë nëse mundem rreth orës 6 pasdite, të shtunën që vinte, të shkoja te banesa e tij… Por takimi u bë atë të shtunë, në të tjera rrethana.
Ishte periudha e bombardimeve të NATO-s mbi Beograd dhe të premten Kolia ishte i ftuar në një studio televizive përballë disa eksponentëve serbë dhe serbofile greke… Emisioni kishte edhe telefonata nga shikuesit…Telefonova edhe unë dhe lashë numrin e celularit tim në redaksi… Nuk më lidhen me studion, por të nesërmen e emisionit më telefonon vetë Kolia dhe e lamë të takohemi në shtëpinë e tij, diku në fund të Leoforos Aleksandras drejt rrugës për Zografou… Dhe unë i dhashë të njohur që jam ai poeti që folëm të hënën në telefon dhe e kishim lënë që më parë të takoheshim të shtunën… Qeshi dhe bëri një “ahaaaa”. Jetonte në një pallat, në mos gaboj, kati i katërt. I telefonova dhe i thashë që jam para pallatit… Ndërsa prisja të më hapte derën shoh në krah tim Aristidhin të ngarkuar me shumë qese me zarzavate. Vinte nga tregu aty afer. U përshëndetëm dhe me tha “ndihmomë pak sa të hap derën”. Apartamentin e përdorte edhe si studio të shtëpisë së vet botuese “Thamiris” (që do të thotë “Tha të mira”, pra që boton vec gjëra të mira).
.
Mbi murin e studios ishte një poster i madh i Thimi Mitkos, ndërsa mbi tavolinë kishte nga ato bustet e vegjël të Skënderbeut që kemi pasur të gjithë në shtëpitë tona dikur… Folëm goxha… Fillimisht folëm greqisht dhe në një moment ma ktheu me një shqipe herë arvanitçe e herë shqipe të pastër letrare. Gjuhën shqipe letrare ai e quante si të cunguar, pasi i mungonte elementi geg dhe ai arbëresh dhe arvanitas (pasi në studimet e tij të shumta gjuhësore Kola dallonte ndryshime të shumta mes gjuhës arvanitase si pararendëse e gjuhës së arbëreshëve të Italisë.) Folëm nja 2 orë të mira mbi letërsinë, historinë dhe sigurisht edhe mbi emigracionin shqiptar në Greqi…Për gjuhën shqipe, arvanitasit, Shqipërinë, Kosovën dhe Serbinë, për protestat e përnatshme të grekëve kundër bombardimeve mbi Beograd, etj etj…. Në mos gaboj, kishte në dorë një dorëshkrim të një poeteje shqiptare Majlinda Zeneli, një emër i padëgjuar për mua, dhe më tha që i kishin pëlqyer dhe do t’ia botonte… Kishim edhe kundërshti në pikëpamjet tona respektive në lidhje me shqiptarët dhe arvanitasit, për gjuhën shqipe dhe arvanitase… Kur e pyeta nëse ndjehej shqiptar, më tha ndjehem arvanitas, duke folur për arvanitasit si të ishin një lloj tjetër i racës shqiptare… Folëm edhe për librin tim poetik Misioni Paranoik (të shkruar në origjinal në greqisht e që më pas e botova të përkthyer në shqip)… U takuam edhe dy herë të tjera duke parë mundësinë e botimit të librit tim, gjë që nuk u realizua pasi Providenca e bëri që une pak ditë më pas të kthehesha në Shqipëri për të mos shkuar më në Greqi veçse si turist shumë vite më vonë… Kur u ndamë herën e fundit, Aristidhi më dha një koleksion të revistave Arvanon dhe Besa, si edhe një kopje me dedikim të botimit në greqisht të librit te tij “Greqia në grackën e serbëve të Miloshevicit”…
Aristidh Kola (Kolia) meriton të nderohet maksimalisht nga shteti shqiptar, me një emër rruge, shkolle, përmendore, asgjë nuk do tingëllonte e ekzagjeruar për të nderuar atë që une e kam quajtur Rilindasi i Fundit…
Pas vdekjes së tij, nga disa miq të përbashkët arvanitas aludohej që leucemia i ishte shkaktuar nga kobalti i vënë në dorezën e derës së tij nga qarqe greke që e donin të vdekur. Nuk e di sa e vërtetë është kjo gojëdhënë e tyre…Edhe mbase… Nuk do çuditesha të ishte e vërtetë… Në profesion ai ishte jurist dhe mbaj mend që më kish thënë që do e mbyllte zyrën e tij juridike pasi ndjehej shumë i penguar dhe i kërcënuar nga qarqet antishqiptare. Ishte koha kur Kola me dinjitet dhe guxim të jashtëzakonshëm replikonte në studiot e televizioneve greke përballë gazetarëve dhe audiences totalisht antishqiptare dhe proserbe në mbrojtje të Kosovës…
Kur mësova për vdekjen e tij isha kthyer në Shqipëri dhe kështu ngushëllimet ia shpreha në telefon të bijës së tij.
Ishte vërtet një shqiptar i madh!
Por si gjithnjë harresa tradicionale shqiptare e ka lënë akoma të panjohur këtë figurë të madhe për publikun shqiptar. Shpresoj dhe uroj që një ditë Aristidh Kol(i)a të zërë vendin që meriton në Panteonin e vlerave shqiptare edhe zyrtarisht.