Koncept për një transplantor kulturash
që iku pa me marre leje
-poemë nga Mimoza Ahmeti
Kush ishte Jusuf Vrioni?
As unë nuk e dija
deri atë mëngjes kur ra telefoni:
Jam unë, tha ai, sot më 11°°
te Lidhja e Shkrimtarëve.
Kishte fytyrën e habisë natyrale
dhe sytë e tij ishin dy flegra pas të cilave
montohej në distancë inteligjenca;
trupi i tij i mëndafshtë i pështjellë
me një kostum
në filenë e të cilit gëzohej
një trekëndësh shamie.
Dridhesha, si para një violinçeli të akorduar
që nuk dija si prekej.
Ai me siguri e vuri re këtë dhe:
A e dini përse ju kam kërkuar?
Po, – i thashë, pa ditur kurrgjë,
kishit ndier që doja të njihja një njeri sëre,
diçka si puna juaj, dmth vetë Ju,
gjë që e kisha shtyrë gjithmonë për më tej
pasi nuk po ndodhte.
Jeni e çuditshme, ia bëri ai!
Pastaj sikur të kish zbritur një vranësirë pranë
i erdhi kujtesa:
Vija nga Milano më 1944. Disa ditë
vakancë në vendin tim…
Kush mund ta mendonte
se anglo-amerikanët do të na linin ashtu…
Ishte më e besueshme të mendohej se Toka
do të rrotullohej në të kundërt.
Më futën brenda, 12 vjet,
para meje, çvarrosën tim atë
dhe ia hoqën kufomës dhëmbët e florinjtë,
i hodhën eshtrat e tij…
Në qeli flija me gjoks,
pasi më shpinë
lagështira të bën tuberkuloz.
Çfarë dinte për mua Jusuf Vrioni?
Më thoni, tha ai,
a keni bërë dashuri me Edi Ramën?
Kjo ishte një pyetje hapsaqe,
nuk mund të them budallaqe,
që Jusufi e hodhi si zar
në mes të bisedës sonë.
Nuk po ju kuptoj, – pëshpërita.
Asgjë, buzëqeshi ai, si të doni.
Jemi puthur pa pështymë. Kaq! – ju përgjigja.
Pa pështymë! Ho, ho, ho
qeshi ai lehtësisht
sikur diku në një trup tjetër
zemrën e tij
e grithnin me gjilpëra.
E çuditshme, jeni e çuditshme! –
Por ndjeja se ai nuk qe aspak i çuditur
deri në lëvizjen e dorës që shtynte limitin
dhe pashë se çuditej pse
nuk çuditej fare.
Thomëni, – ia bëri ai,
do të bënit dashuri me mua?
(Ishte e treta herë që takoheshim,
këtë herë në shtëpinë e tij)
Nuk mundem, nuk kam aftësi.
Thomëni që nuk ju pëlqej.
Përkundrazi – i thashë, – por s’kam predispozitë.
Si të doni.
Dhe filloi të tregojë për një Princ të Anglisë:
E dini si bënte
dashuri ky princ me të dashurën
e tij? Në dy shtretër përballë, lakuriq, të dy,
vetëm shiheshin.
Do t’ju pëlqente një dashuri e tillë me mua?
Ky kuriozitet më bën të shkoj –
thashë dhe u çova.
Epo mirë. Si të doni!
Çudi,
e ndjeja se Jusuf s’më kish për shije,
psherëtinte për femër dhe ja
s’i vinte aspak rëndësi refuzimit tim,
ndaheshim si miq,
takoheshim me mall.
Një lloj emocioni që mua më tensiononte disi
ndërsa atë veçse e hidhte në harrimësi zhvillimesh
ku dëgjimi im
nuk kish fort rëndësi për të.
.
Ceremonia e Urdhërit Chevalier de la Légion d’Honneur
Ç’ishte jeta për Jusuf Vrionin?
Kur dola nga burgu
kisha një fizik të përsosur,
ja fotografia,
falë stërvitjes së vazhdueshme të një vullneti për liri.
Isha në plazh me gruan
dhe me dy miq të familjes.
Notoja, shkoja larg, ata më shikonin,
sa larg shkon Jusuf Vrioni thoshin
dhe prapë, për së dyti, hyra në det,
luanin karta ata në çadër,
shkova shumë larg, aq sa munda,
u ktheva. Në breg një e rrahur zemre e fortë, e pashë
se do të vdisja.
U shtriva. Çfarë perëndimi…
Nuk mund të gjej ditë më të bukur për të ikur
nga kjo botë, – mendova.
Desha të vdes, me gjithë
Shpirt! Ishte një ditë e
mrekullueshme për të vdekur,
më kuptoni, ju ka qëlluar ndonjëherë?
Por nga çadra erdhi njeri nga miqtë e mi.
Pije këtë kokërr, Jusuf!
Refuzova me dorë.
Duhet ta pish, ndryshe familjen
tënde dhe ne do të na interrnojnë
sepse ti refuzove mjekimin
dhe kjo është shfaqje e huaj.
E piva.
Gëzohem, – i thashë, tani jemi
bashkë dhe keni një lëkurë
më të butë se mëndafshi.
O sa e mirë jeni, – tha ai për mua
dhe unë kujtova se tha për lëkurën e vet.
Ku jetonte Jusuf Vrioni?
Jetonte në vilë, tani të gjithën,
dikur vetëm katin përdhes
si i deklasuar që ishte.
Kishte edhe një tjetër vilë
që ia banonte një
anëtar i Byrosë Politike
dhe një tjetër në Paris
të tjetërsuar poashtu
dhe shumë prona të pamata, të pushtuara
të cilat s’i mori kurrë
pasi, siç tha:
Nuk kam ndërmënd të rri pas dyerve!
Vitet e fundit i kaloi në Paris,
e mora në telefon një ndër herët, por e shoqja:
Doni Jusuf Vrionin?
Po, dua Jusuf Vrionin.
Kush jeni ju?
Jam Mimoza Ahmeti, si gjithmonë.
Nuk e dini se Jusuf Vrioni është i martuar?
Po edhe unë jam e martuar.
Dmth ju pëlqen Jusuf Vrioni?
Sigurisht që më pëlqen Jusuf Vrioni!
Ashtu?
Po, kështu!
Bram… (u mbyll telefoni)
Jusuf Vrioni është një matuf sklerotik
më pat thënë Edi Rama.
Aman, Jusuf Vrioni ashtu bën për të
Gjitha femrat, më pat thënë Ornela Vorpsi.
Shërbëtor dhe servil regjimi,
më pat thënë për të Aurel Plasari.
E dija që nuk qe kështu,
por një gen bastard
midis genesh gjeniale
qeshte te të gjithë miqtë e mi.
Jusuf Vrioni ishte perri njerëzore
dhe nuk e kishte këtë gen
që ndoshta përfundimisht ndan sërën
nga vulgu.
Ishte e fundit specie e tillë
edhe për ne në Francë
tha Claude Arnaud, një shkrimtar provokativ
nga Parisi,
në atë kohë homo, fytyra e të cilit
ishte abstraksion i gjallë i intelektit:
Ishim në veturë të dy, me Jusuf Vrionin
dhe ndalova, pasi përpiqte
këmbët, qante dhe thoshte:
Kam jetuar shumë, o sa e padurueshme
të jetosh kaq gjatë!
Doja ta qetësoja, por ishte e pamundur…
Jusuf Vrioni ishte i një elegance të rrallë!
Vuante nga një egoizëm i shfrenuar
tha Ismail Kadare, padroni i tij,
sikur i vinte inat që po jetonte!
Duhet të gëzohesh, i thosha,
në vendin tënd njerëzit gëzohen
të jetojnë kaq gjatë…
Po ç’jetë është kjo
pa rini, pa para dhe pa femra?
Ҫ’Paris është ky? – më sulej mua.
E tillë është jeta tani
edhe për të rinjtë e Parisit,
Ti njeh Parisin e paraluftës,
por ky i konsumizmit
është ndryshe. Mos kërko
gjëra që nuk janë më! –
Më shpjegonte Ismail Kadare me mllefin
e atij që ka humbur mjeshtrin.
Ishte telefonata e fundit
në kohë elektorale:
Mora vesh se po hyni
në politikë lodroi zëri i tij,
e bëni ju, e bëni,
nuk ka gjë që s’bëni.
Në të vërtetë: Edhe këtë e bëtë?
më dukej sikur tha,
dhe unë që doja t’i thosha
se ishte thjesht një trill
tragjik imi, për të parë
nga gryka e një pusi të zi
dhe se…
Por një dardhë e pangrënë
më bllokoi fytin
dhe një memecëri
u përhap në qenien time…
Pak ditë më pas
shoh në ekran se ka vdekur.
E zhgënjeva, ishte mendimi i parë, nuk
priti më tutje,
një i velur që s’i hahet më.
Do ta konceptoj më vonë se ka vdekur.
Dhe fika ekranin me gjakftohtësi.
Punë e madhe se vdiq Jusuf Vrioni,
më ke mua, – tha Ornela Vorpsi,
e cila tani nuk ngre as telefonin.
Shëtisja vetëm trotuarit, me një fustan
ruzhë idol,
e pata veshur një herë për Jusuf Vrionin…
Frynte. Frynte një zbrazëtirë e pashpjegueshme
në gjithë kyeqytetin.
Një zbrazëtirë moti e përzier me
zbrazëtirë politike, si një eros i vdekur.
Ç’më bëre, Jusuf Vrioni! – thirra befas –
si vdiqe pa më marrë leje?
Kindat e fustanit i tërhiqte
zbrazëtia dhe flokët një vetmi e pashpresë
dhe krejt e ndjeva veten
vejushë
midis gjithësisë së ve.
Ishte diku një foto e jona
në duart e një reporteri,
një foto e bërë
në ballë të Notre Dame de Paris.
Unë zbathur, sandalet e mia
pak më tutje.
Kështu ishim baraz të gjatë.
O sa e mirë jeni,
ia pat bërë ai për gjestin tim,
ndërsa mua më dëgjohej:
O sa e mirë që jeni ju o qenia ime,
Jusuf Vrioni, ti je vërtet Nobël.
Kishte në këtë dëgjim diçka të përafërt
me prezencën time që i nevoitej
për të rënë në zhvillime harrimësie –
dhe asgjë më shumë !
Rast i veçantë:
Isha në Romë
kur ia citova Fatos Lubonjës këtë poemë.
Vërtet, ç’i pëlqeje, Jusuf Vrionit? – ia bëri ai
atë e tërhiqte edhe Ҫashku për hunde.
Po, ti, përse ma thua tani, pikërisht, këtë?
Vëmë dhe mua në listën e atyre miqve…
tha duke qeshur mes çiltërsisë dhe djallëzisë –
të lutem, përsëriti, mos harro!
2002
.
Botuar ne librin “Pjalmimi i luleve” poezi, Botues Ora, 2002.
.