Kori
poezi nga Alfred de Vinji
përktheu Shkëlqim Abazi
Për kënaqësinë tuaj po hedh poemën epike “Kori” të Alfred de Vinjit,
një perlë e romantizmit, që e kam shqipëruar në burg, në fillimvitet ‘70.
Lexojeni dhe shijojeni!
Në poemën epike “Le Cor”, grupuar në “Poemat e lashta dhe të reja”,
botuar më 1826, Alfred de Vinjy (1797-1863) i bën jehonë trimërive të Rolandit,
Paladinit të shquar frank dhe nipit të Sharlemanjit të Madh
(atëkohë s’kishin parë ende dritën e botimit “Këngët e Rolandit”).
Në betejën e Roncevalit, Rolandi humbi jetën nën trungun e një peme,
mbas tradhtisë së parisë së Marsejës, të cilët Sharlemanji i ndëshkoi ashpërsisht.
Shkëlqim Abazi, 21 qershor 2018
.
Kori
I
Më pëlqejnë tingujt e korit, mbrëmjeve, thellë pyjeve.
Qoftë hungërimat e bishave kur iu lehin yjeve,
apo klithmat e gjahtarit që i mbledh jehon’e lehtë
dhe që era e veriut e plas nga fleta në fletë.
Shpesh, i vetëm, në errësirën e mesnatës kam ndaluar,
kam qeshur duke i dëgjuar, por më shpesh kam vajtuar!
Se shpresoja të pikasja mes zhurmnajës profetike
ç’e paraprinte vdekjen e trimave të kohëve antike.
O male argjendorë, o ju sofra të haresë!
Shkëmbinj të Frazonas, cirqe të Marboresë,
ujëvara që rrëshqitni nga bora që poshtë reve,
burime, rrëkera, përrenjtë e Pireneve!
Male akulli e të lulëzuar, fron i të dy stinëve,
me ballin në kallkan dhe këmbët mes lëndinave,
atje pra duhet zënë vend, atje lipsen dëgjuar
tingujt e korit të largët, melankolikë e të bekuar.
Shpesh ndonjë udhëtar, kur ajri nuk zhurmon,
në natën e qelibartë vë veshin dhe dëgjon
tingëllimat e tunxhit që rreth e rreth ndihen,
me blegërimat e shqerrave bashkohen dhe përzihen.
Ujkonja e uritur bulurinë e nuk fshihet,
i varet teposhtë shkëmbit, në vend nuk i rrihet.
Ujëvara trazon ritmet e rrjedhës shekullore
me hungërimat e bishës dhe këngët madhështore.
O shpirtra kalorsiakë rikthehuni edhe njëherë,
mos vallë jeni shkrirë me tingujt e korit nderë?
Ronceval, Ronceval! O moj luginë e mallkuar,
hija e Rolandit madh ende është pa ngushëlluar!
II
Gjithë kreshnikët i griu vdekja, por asnjë s’u arratis.
Rolandi me Olivierin ngelën vetëm, për midis
afrikanëve që i rrethuan, përmbi mal dhe gjithë frikë:
“Dorëzohu, se je i vdekur!, thanë Maorët në panik;
Tërë fisnikët janë shtrirë mes ujit, në përrua!”
Ai buluriu si tigër dhe ua ktheu: “Juve, mua,
s’do më shtini dot në dorë, përsa kohë që Pirenetë
s’janë përmbysen me rrënjë dhe të përfundojnë në det!”
“Dorëzohu ose vdis!, ngulën këmbë jahuditë
dhe një shkëmb i rrokullisën që sipër nga lartësitë.
Por Ai kërceu si dre, shkëmbi u shuk në greminë,
ku pa pishat të thyhen, gurët humbën në luginë.
“Të falem, klithi Rolandi, më hape një goxha shteg
me një dorë e shtyu drejt fundit duke u mbajtur degë më degë,
edhe kur ndaloi shkëmbi iu qep si Paladin,
qiti pallën nga milli dhe me të priti hordhinë.
III
Ndërkohe Sharlemanji, qetë qetë, bashkë me shokë
po zbrisnin teposhtë malit, teksa flisnin kokë më kokë,
dhe këqyrnin horizontin. Mbi ujërat që zotëronin
nga Luzi në Arxhele, gjithë lugun e dallonin.
Ushtria brohoriste, u ngrit zëri i trobadurit
që këndonte me lahutë nën shelgjet e Adurit.
Vera frënge derdhej lumë, e kuqe dhe shkumëzuese
ushtarët ua nisën hokave me bareshat argëtuese.
Rolandi ruante ndër male, armiqve iu kalli tmerr.
Ndërsa Turpini shkujdesur hiqte udhë në gjysmëterr.
Arqipeshkvi i veshur me mëndafsh dhe me ar,
me nuskat nëpër duar lutej pa prerë e pa ndarë:
“Madhëri, ca re kërpashe po enden në boshllëk!
Ndale marshimin, Imzot dhe mos bëj karshillëk!
Se për shenjtin shën Denis, shpirtrat që po kalojnë
mbi retë kuqaloshe, mbase kundër nesh marshojnë!
“Pa shih, ndritën dy rrufe, ndjekur dhe nga dy të tjera!”
Që prej tutje ndihej kori dhe jehonat e përziera.
Perandori i përhumbur u tërhoq në një luginë,
ndali marshimin pa krye dhe mënjanoi parinë:
“Vini veshin, ndjeni gjë? – Po, por ata janë barinj
që mbledhin bagëtitë e shpërndara brinjë më brinjë.
Ia ktheu Kryepeshkopi me tonin bariton
sall si xhuxhi i Oberonit kur me zanat kuvendon.
Perandori e ndoqi pas, i vrërët, i menduar,
i mbrujtur dhe i nxirë bash si qielli i ngarkuar.
I druhej tradhtisë. Dhe teksa po e mendonte
kori shpërthente dhe humbte, rindizej dhe kalonte.
“O Zot, në atë lugine është Rolandi, nipi im!
Mos po përballet me vdekjen dhe më lyp mua ndihmë?
Përpara kalorësia, këto kreshta t’i kaptojmë,
tokën e pabesë Spanjole sa më shpejt ta përshkojmë!
IV
Mbi majën më të lartë Ai i zbriti kalit,
nën këmbë i shtrihej lugina e Roncevalit.
Nën dritën e mekur të ditës që po vdiste,
flamuri i Maorëve tej horizontit ndriste.
“Turpin, a pikase gjë, thellë, në atë përrua?
– Po, dy kalorës, një i vdekur dhe tjetri i dërrmuar!
Një shkëmb gjigant i ka zënë të dy përfund,
por më kapedani një bri fildishi tund!
Në dekikën e shpirtit dy herë i thirri yllit!
O Zot, sa trishtim ndjellka kori në mes pyllit!
1825