Kultura s’do të thotë dije, por mënyrë e organizimit të një shoqërie… – nga Ervina Toptani

 Kultura s’do të thotë dije,

por mënyrë e organizimit të një shoqërie…

nga Ervina Toptani

Jam kurioze të di si i mësojmë ndjenjat ne shqiptarët? Duke punuar për një temë mjaft të rëndësishme siç është arsyeja e rritjes së kriminalitetit tek të rinjtë, has në metoda e modalitete pune që në Shqipëri nuk besoj merren ndonjëherë në konsideratë.
Ndjenjat nuk janë diçka natyrore, nuk na vijnë natyrshëm, ato janë frut i kulturës, mësohen nëpërmjet saj. Shoqëritë primitive kishin mitet të cilat në epokën e sotme nuk i kemi më. Për shembull, zotat në Greqinë e lashtë sot ne i konsiderojmë si diçka të gënjeshtërt por për kohën ato kishin një rëndësi edukative shumë të madhe për njeriun, përfaqësonin në Olimp të gjitha ndjenjat dhe pasionet e mundshme. Çdo ndjenjë kishte një zot të vetin si model paradigme në mënyrë që të përftonin nocionin, t`i njihnin ato. Zeusi për shembull personifikonte fuqinë, Athinaja inteligjencën, Afërdita seksualitetin, dashurinë, Ares luftën, agresivitetin, Dionisi marrëzinë, Apollo bukurinë. Pra ndjenjat mësohen, kultivohen.
Ne sot nuk kemi më mundësi t`i kthehemi miteve por kemi letërsinë që e përkthyer në pak fjalë është: vendi ku njeriu mëson çfarë është dashuria më përpara se ta përjetojë atë, të njohë e të kuptojë dhimbjen, gëzimin, palumturinë, dëshpërimin, marrëzinë, çfarë është vetëvrasja, tragjedia etj. Në epokën moderne rolin e miteve e ka zëvendësuar letërsia. Nëpërmjet ndjenjave edukohet njeriu, nëse individi nuk është pikësëpari njeri atëherë nuk do të mundet të jetë as specialist i mirë në asnjë fushë.
Të rinjtë vuajnë jo vetëm për arsye psikologjike por vuajnë më së tepërmi për arsye kulturore. Kultura këtu nuk do të thotë dije por është mënyra e organizimit të një shoqërie. Dimensioni i tmerrshëm i mungesës së kësaj kulture që të rinjtë jetojnë sot si derë e mbyllur është se ju kanë hequr të ardhmen. Sot e ardhmja nuk premton asgjë, ndaj të rinjtë rendin për të ikur sepse ankthi që krijon fushëpamja e mbyllur, e errët e një të ardhmjeje që nuk duket në horizont krijon apati dhe dëshirë për t`u larguar në kërkim të plotësimit të vetvetes. Shpesh edhe prindërit që i shtyjnë fëmijët e tyre për të studiuar e dinë mirë sa të vakët janë në bindjen e fëmijëve të tyre pa pasur argumente të shëndosha që qëndrojnë vetë në këmbë, në lidhje me parashikimin e sigurte të një të ardhmjeje te begatë. Shoqëria e sotme i thotë të rinjve: të dashur të rinj, meqë të ardhme nuk ndërtoni dot atëherë kënaquni me të tashmen!
A ia keni bërë ndonjëherë pyetjen vetes pse flenë adoleshentët, të rinjtë deri në mesditë? Ose përse drogohen ata? Përgjigjet e shpeshta të tyre janë: për të provuar emocione (dmth duhet të marrin drogëra e ecstasy për të provuar emocione!) dhe për të mos ndjerë parëndësinë që ka individi në shoqëri, në këtë shoqëri që nuk ka nevojë për individin sa kohë që e ka kthyer në të paaftë për të ndërtuar një të ardhme. Individi është i parëndësishëm! Gjumi dhe droga funksionojnë si një lloj anestezie e cila duhet lexuar mirë nga prindërit, nga mësuesit, edukatorët e brezit në përgjithësi.
Nëse realiteti është një premtim bosh atëherë sigurisht që do të funksionojnë më së miri parimi i kënaqësisë trupore, momentale. Kjo është drama e një adoleshenti, një të riu sot. Kjo është arsyeja kulturore për të cilën parehatia rinore është qindfishuar në respekt me çka qenë më herët. Kultura dikur (në perëdim të paktën) garantonte një të ardhme, sot jo më. Eshtë deformuar me ndërgjegjje motivacioni që përcakton që në fillim parëndësinë shoqërore të individit.
A mund të bëjnë të rinjtë revolucion? Revolucioni, siç e shpjegon Hegeli, përbën konfliktin ndërmjet dy vullneteve, vullnetit të shërbyesit dhe atij të padronit. Por sot si punëtori si pronari shpesh janë të dy në të njëjtën varkë. Dhe çfarë kanë si kundërpalë? Merkaton, tregun e përbashkët që ndër të tjera sot është dhe global. Grupet e caktuara të interesit (ata që mbajnë në dorë frerët e njerëzimit) kanë krijuar një situatë ku tregu, që është një sistem racional, nuk dihet as kush e drejton. Sigurisht që ka drejtues por janë të panjohur, të padukshëm dhe njerëzit nuk e dinë kush janë ata që vendosin rregullat dhe për pasojë e kanë të pamundur të përplasen me ta. Dhe nëse individi nuk ka një antagonist si mund të organizojë revolucione?
Ervina Toptani