Ledia Dushi – Nji enfant terrible i poezisë shqipe…
nga Gjergj Jozef Kola
Ledia Dushi, ishte krejt e re, si gonxhe, si vetë demokracia e sapoardhun shqiptare, kur e ndesha për t’parën herë në fillimvitet ’90, diku te shatervani para bashkisë së Shkodrës.
Me nji fletore në dorë, ajo erdhi e u përplas në egzistencën time poetike për me mbet gjithnjë e shpërndame si ylber: “Unë jam 14 vjeçe”, më tha tanë krenari poetike. Hapa fletoren me poezi në sytë e saj dhe lexova 4 rreshta, të cilat mbetën për gjithnji të gdhendun në kujtesën time. Këto rreshta ishin si nji çilës që i hapen asaj rrugët në letrat shqipe.
Përmbi ne, në pallat jetojnë njerëz me halle;
poshtë nesh në pallat jetojnë njerëz me halle
Ndërsa tek na jetojnë hallet e njerzve.
Wow! Kisha ndeshë nji 14 vjeçe që shkruente për hallet e njerzve në nji kohë që bashkmoshatarët andrronin kukullat dhe dhuratat me ngjyra. N’ato ditë fillonte edhe konkursi i parë i poezisë për rininë, i organizuem nga gazeta e bashkisë demokratike, Shkodra, ku unë pwr disa numra isha redaktor dhe me kët rast e ftova të sillte disa poezi. Ndërkohe pata rastin me u njoftë edhe me familjen saj të mrekullueshme dhe nuk pritova me krijue mozaikun e Dushajve. “Nga dashunia e nji qytetarit katolik shkodran me nji qytetare ortodokse tiranase, lindi nji vajzë agnostike par excellence e poezisë shqipe” – ishte kjo eskpozeja ime ne dy rreshta. I jati, Aleks Dushi, profesor matematike mbetet për mue “Njeriu me erudicionin ma të madh në letrat shqipe”. Ndërsa e ama e saj, përkthyesja e talentueme Manda Dushi, nji nga njohëset ma të apasionume të letrave ruse. Franci, vëllai i vogël asht sot regjizor apasional dhe piktor i talentuem, gjithnji në kërkim të modernes.
Në at konkurs Ledia Dushi fitoi çmimin e parë të padiskutueshëm, tuj marrë maksimumin e vlerësimit nga Juria, megjithse ishte ma e vogla në moshe. Qysh prej asaj dite e kam takue shpesh në “pjacën shkodrane” ku ajo nxanëse e gjimnazit të gjuhëve të hueja shkonte e vinte bashkë me kushrinën time, Nanda Ashta, mike të pandame, e më lëshonte nga nji poezi në dorë. Ndërkohë, Ledia – kjo agnostike e pafjalë nxorri “Ave Maria bahet lot” nji vëllim poetik në gegnishte shembullore dhe me nji elegancë të mrekullueshme tuj e ngritë atë në olimpin e letrave shqipe. Ky vëllim i dha asaj çmimin “Penda e artë” tuj i ba të turfullojnë eunukët e Lidhjes në Tiranë, që mbronin standartin e Kostallarit. Me të mbarue universitetin e Shkodrës për gjuhë-letërsi, megjithse ajo flet ma shumë gjuhë të hueja se gjithë fakulteti i universitet, nuk e mbajnë aty, porse ja gjejnë “rrfanen” dhe ja mbyllin dyert. Falë bashkisë demokratike të qytetit të Shkodrës asaj i besohet kultura në qytet dhe nji aktivitet i tillë ja mbush jetën me experiencë e gjallni. Ndërkohë vazhdon me shkrue poezi dhe i rrin besnike linjës së saj origjinale, njashtu si Mozarti marsheve të tij të gzueshme. Del në dritë mbas shumë mundimesh vëllimi i dytë : “Séance dimnash”, ku pjekunia e stilit dhe thellësia e ndjenjës arrijnë maja të pakapshme deri me sot në brezin e ri të poeteshave. Jeta ja zbukuron shpirtin e saj poetik duke i ba dhuratë poezinë ma të bukur që ajo ka nxjerrë deri me tash në dritë: Olimbian, vajzën e saj të mrekullueshme, tironsen që flet gegnishten e pastër shqipe.
Ledia jeton aktualisht në Tiranë, si shumë shkodranë të cilëve Shkodra nuk ju dha nderimin e duhun, me shpresë se nji ditë Shqipnia ka me u kujtue tek ajo, padyshim talenti ma i jashtzakonshëm vajznuer i poezisë shqipe.
Dy Poezi nga Ledia Dushi
***
ndjej nji si aromë lulesh t’pikueme ujnash e m’therin për dekë
tjetër s’lypi veç me mujt me pa si ka me m’kullue
trupi kujtesë e sende t’heshtuna
ushqye n’gjak e n’dritë mbyllun sa pak nën lëkurë
sa fort nën lëkurë me emna e t’paemna
tinguj që n’fyt m`vijnë e dalin pa pra
andej kah kanë ardhë s’i duhet gojë me dalë
veç kohë t’shtyeme tashma që bajnë vend
nëpër mue e m’grishin për me i thirrë e me i ulë
diku mes mendes zemrës territ me ditë me heshtë
e me lutë asgjanë sa për pak pa mend pa zemër pa terr
me u bartë n’atë t’imtë kohe sa për tana kohët me lutë asgjanë sa për pak
me dalun vedit zemret territ nji peme t’plasun
me kambë t’pshtjelluna çudë e pa kurrnji kohë n’duer as n’mend
15.03.2010
***
bijnё e bijnё e vdesin sytё e natyrёs me vajin e sendeve tё shkrueme pёr me vdekё
duel Shpirtit t’vet Shejtani e ka me i ndёrrue ngjyrat a frymen qё i shtyn lulet pёr kah era
a prania e heshtun e Zotave qё s’janё grue asnji Zot s’asht grue
e Zeza asht grue e Zeza dhe e Zbrazёta janё grue qё lshohet nёn diell
pёr lule e ndjell helme e vetё i hedh n’fyt me i provue me duer t’hapuna
pёr me i lanё lulet me u rrёzue e gojё zangatёrrueme herё e bardhё
herё e errёt herё flokёzhgulun e lёkurёçjerrun malit me i hy territ n’fyt e n’sy
sot janё tana ditёt nesёr kurrgja s’ka janё tana fjalёt e nёse i nxjerr zhduken
nё maje t’kresё e kam ditё gjithnji rrin nji pemё qё kalbet e kalbet kah nji fije kah
nji fije kah nji fije
e nёse je mbrenda don me u shtri n’bar e nёse je ndёr ujna don me u ndeshё
me Zotat qё t’i marrin sytё e t’i lshojnё pa hije ndёr gurё a n’ndoj manastir
duel gojёs s’vet Shejtani mbi nji grue cullak pёrmbys t’dёnuem
me vdekё a t’shlirueme me u djegё
tash s’kam diell as det veç peshёn e trupit tem qё digjet
e m’ban me u ndje e çmendun kinse prej mallit
14 Nandor 2011
(Poezitë i përzgjodhi: Jozef Radi)