Në vend të një kurore dafinash…
Kujtojmë me nderim Et’hem Haxhiademin –
(8 mars 1902 – 17 mars 1965)
Branko Merxhani, 1936: “Vepra e Haxhiadem-it, që zë një vend të posaçëm nëpër botime letrare të vitit të kaluar, është prova e parë guximtare për të krijuar një Typologi të shpirtit rreth Epokës karakteristike të Skënderbeut…”
***
Gjergj Kuka, 1936: “Shkrimtarë të temperamentit të Haxhiademit s’kanë nevojë për lavdata mbassi e kanë fitue me mundime të vazhdueshme vendin e tyne në literaturën Shqiptare…”
***
Aleksandër Xhuvani, 1936: “Z. Etëhem Haxhiademit, admiratorit të klasicizmit, i pëlqen me hartue jo drama, por tragjedija… Auktori asht i pari ndër ne që ban tragjedija me vlerë e me teknikë. Ai ja ka marrë dorën mirë hartimit të tragedijavet klasike, asht ba, arak në ket punë dhe ja qëllon mirë punës mbas mendjes s’eme…”
***
Vangjel Koça, 1940: Haxhiademi mund të quhet me të drejtë krijonjësi i tragjedisë klasike shqiptare…”
***
Muhamet Bala, 1942: “Haxhiademi punon tragjedina me shembëlltyrë të klasikve grekë e na ep edhe ndonji vepër dramatike historike shqiptare…”
***
Elvira Tarro, 1942: “Me maestrin e tij Haxhiademi mund të shkakëtojë luftën e brendëshme të ndjenjave t’ona dhe si përfundim na dhuron ndjenjën e lartë ë compassioni-t…”
***
Jup Kastrati, 1944: “Por mbas vitit 1930 vêhen gurët e parë të themelit të ‘Dramaturgjìs Shqiptare’: Etëhem Haxhiademi shkruen – në nji kohë jo ma të gjatë se dhetë vjetësh, plot shtatë tragjedina; ndër të cilat tri me frymë mitologjike (“Ulisi”, “Akili”, “Diomedi”) e katër me përbajtje historike (“Aleksandri”, “Pirrua”, “Skënderbeu”, “Abeli”).”
***
Ernest Koliqi, 1968: “Haxhiademi dallohet për pastrí gjuhe e përsosmëni metrike në hartim të vargjevet. Me ndiesi bujare pajisen vehtjet e krijueme prej tij. Ideale të nalta njerzore paraqiten në vepra të tija si pikë arritjeje të jetës…”
***
Robert Elsie, 2000: “Nëse Shqipëria komuniste e dënoi Haxhiademin, Shqipëria demokratike, duket se nuk ia hedh sytë. Për 70 vite me radhë, tekstet e tija u “zhdukën”, u strukën, humbën, nuk u lexuan, nuk u shkrua për to, nuk u përmendën… në Shqipëri, ende sot, duket sikur ka “një urdhër-ndalese a harrese” që i sillet si aureolë e zezë emrit të tij…”
***
Robert Elsie, 2000: “Formimi i thellë evropian perëndimor i Haxhiademit, gjeti shprehje më të plotë në tragjeditë klasike sipas modeleve greke e latine”.
.
Marrë nga Botimet Poeteka, 8 mars 2021, dhe plotësuar me ndonjë shënim
.