Një dokumenti i Ministrisë së Arsimit, në vitin 1950
dhe matura e vitit 2020 – 70 Vite largësi!
Material i pajisur me shënime nga Leka Ndoja
Para vitit 1945, Ministria e Arsimit vendoste autoritetet me kontribute të larta në seksionin e Gjuhës dhe Letërsisë. Këtë pozitë e mbulonte në kohën e Komisisë Letrare, Luigj Gurakuqi me bashkëpunëtorë Ndre Mjedjen dhe Karl Gurakuqin. Në Vitet Tridhjetë deri në vitin 1943, këtë pozitë e mbajtën Karl Gurakuqi, Eqerem Çabej dhe Aleksandër Xhuvani. Prof. Karl Gurakuqi ishte edhe Kryesekretar i MA. Në periudhën mbas L2B, u hoq emërtesa e Kryesekretarit dhe Seksioni i Gjuhës dhe Letërsisë u drejtua nga Kostaq Cipo1 dhe Mark Ndoja. Zhvillimi i hartimit kishte atë vlerë që ka eseja sot në sistemin arsimor. Tema do ketë lidhje me kontekstin e kohës. Elementët e vlerësimit evidentojnë:
1.Nivelin e gjuhës shqipe,
2.Pjesët dhe porporcionet e zhvillimit,
3.Fushën e përqendrimit në temë,
4.Kontentin si njohuri,
5.Riprodhimin artificial.
6.Rrokjen e konteksit.
Formulimet e vlerësimeve janë klasike, me terma të logjikës, por edhe spontane.
.
siper Drago Siliqi, Muzafer Xhaxhiu, Virgjini Peppo, etj
Nga dokumenti i Ministrisë së Arsimit, 1950.
Vlerësimi i maturës shtetërore (hartimet) nga Prof. Mark Ndoja.2
Lënda Gjuhë-Letërsi. Viti 1950.3
.
1.Enver Maçi –4 Jo brenda temës – Mungon uniteti. – Bën historikun përpjekjeve për liri. – Hyn në temë vetëm kur vjen te plani. – Gabime gjuhësore. -4
2.Bukurije Maçi – Emfatike hyrja. –
3.Fatmir Belishova – Hyn në temë vetëm në fq. 3. – Ka ide jo ekzakte mbi strukturën e superstrukturën. –
4.Minella Papaklimi – Hyjre kaotike me pasazhe të palidhura historike. Ka edhe retorikë. Në fq. 3 hyn në temë: – Detyrat e popullit i radhit keq. –
5.Euriklija Papajani – Hyrje filozofikante plot me ngatërresa e gabime të zhvillimit historik. Vetëm në fq. 3 hyn në temë. –
6.Anton Prifti – Gjeneralizon nganjiherë. –
7.Adile Puto – tepër në përgjithësi. – Gabime gjuhe. –
8.Mërgim Çano – Vërtitet rreth temës në përgjithësi, po s’hyn dot. Unitet i dobët. –
9.Besim Muça – Hyrje shumë e gjatë pa hyrë në temë. Flet në përgjithësi me fraza të zbrazëta. – Thekson rolin e Rinisë. – Bën një historik të Lëvizjes sonë. –
10.Nizam Hatibi – Gabime historike dhe gjuhë jo të punuar. – Nuk e kupton zhvillimin historik. –
11.Bardhyl Guni – Koment dhe interpretim i drejtë:
12.Lazër Mirdita – Imprecizione ideologjike. – Gorki urë kalimi mes letërsisë ruse-sovjetike. Inkoherent. – Riprodhim i studimit mbi dispensën.-
13.Liri Tirana – Hyrje retorike dhe prolikse. – Zhvillim teme shumë i dobët. Gjuha e dobët. –
14.Afërdita Gusho – Hyrje pakë larg temës. – Në temë mirë. –
15.Luan Voshtina – Me anën e shkrimtarëve sovjetikë konkretizon temën. –
16.Marika Vila – Gjithë tema është një hyrje e përgjithëshme. –
17.Leko Lepuri – Stil proliks. – Hedhje andej-këtej jashtë temës. – S’ka unitet as koherencë. – Hyrje në temë vonë dhe në mënyrë gjenerike.-
18.Virgjinia Panteqi – Hyrje retorike (e gjatë). – Pa lidhje. – Pa përmbajtje.-
19.Agim Bimbashi – Përfundimi jo fort i mirë. –
20.Gaspër Benusi – Shumë mirë. –
21.Angjelina Shundi – Përfundim i precipituar. –
22.Qanije Jonuzi – Në funt mendim të shtrembër mbi poezinë popullore. –
23.Osman Herri – Ka gabime e imprecizjone në mënyrën e shprehjes. –
24.Paulin Koçobasha – Brenda temës vetëm në fillim dhe në funt. Përgjithësime. –
25.Jolanda Hobdari – Konstrukte të zhdrejta dhe fjalë boshe shpesh herë. –
–
26.Luan Bega – Mirë në përgjithësi. –
27.Vilhelm Shyti – Imprecizjone shprehjesh në mendime dhe gjuhë. – Jo gjithnjë i lidhur. –
28.Eqrem Babameto – Shumë e gjatë mbrojtja e atdheut vetëm me armë. – Përshkrim i situatës politike jashtë temës. –
29.Petrit Çarçani – Ka parë disa anë formale pa rëndësi ndonjë herë. –
30.Besim Turdiu – Fraza t’errëta. Kapërxime pa lidhje. –
31.Orhan Pojani – Mjaft mirë. Stil e gjuhë korrekte. –
32.Alis Tirana – E pasigurt në trajtimin e temës. Stil jo i thjeshtë dhe i kjartë.
33.Erika Përmeti – Ka një frazë të dyshimtë në fillim. –
34.Flutura Toto – Mirë. – (Ka ndonjë impreçizjon të vogël). –
35.Perlat Muhtari – Ka fraza e fjalë të mëdha ndonjëherë. –
36.Gjergj Plasari – Ka konfuzjon mjaft dhe fjalë të mëdha dhe t’errëta. –
37.Vladimir Muzaku – Ka imprecizjone në tratimin e temës, në stil dhe gjuhë.
38.Fatmir Berati – Tema trajtuar mirë. –
39.Myftar Muça – S’hyn në temë drejt, po cekët, anash, ka imprecizjone. –
40.Mërgim Kondi – Shkurt. –
41.Kristaq Spiru – Hyn vonë në temë. Përfundimi bosh.
42.Bardhyl Kikino – Shkurt. Përciptas. – Fraza të marra herë-herë. –
43.Bujar Doko – Ka frazeologji boshe disa herë. –
44.Skënder Mullai – Ka imprecizjone në tratimin e temës, imprecizjone historike. –
45.Ferit Daca – Divagacjone retorike. – Stil ampoloz. – Tema nuk është zhvilluar. –
46.Besnik Erebara – Tema nuk është zhvilluar. –
47.Milto Cico – Imprecizjone shprehjesh dhe mendimesh. Gabime historike. – Ka lexuar mjaft. –
48.Luan Fico – Proliks. – Hyrje shumë e gjatë (3 faqe e ma). Impreciz. S’ka lidhje. –
49.Llambro Labi – Konfuzjone historike – fjalë të mëdha. Jashtë temës. –
50.Itarik Peshtani – Imprecizjone teorike. –
.
51.Ramis Shehu – Nuk e ka zhvilluar temën. –
52.Skënder Karaj – Vërtitet jashtë temës me fraza të përgjithëshme. –
53.Valentina Adam – Bombastike. – Errët. – Kapërxime të pa asnjë lidhje. Preket tema përciptas. –
54.Hektor Frashëri 5 – Temën e zhvillon pamjaftueshëm. –
55.Thoma Disho – Ka pasazhe t’errëta. Zhvilluar pamjaftueshëm. –
56.Zef Rrakacolli 6 – Shumë mirë. –
57.Zyhdi Reçi – Rrok temën nëpër tym. –
58.Uran Kalakula 7 – I pjekur.
59.Vil Kamsi – Ka disa imprecizjone. –
60.Xhelal Turku – Ka disa figura retorike të marra. –
61.Hysen Agolli – Tema zhvilluar përciptas. –
62.Yll Kostreci – Ka gjeneralizime. –
63.Safa Vokopola – Tema është zhvilluar drejt. –
64.Zihni Struga – Perjudha me prozopope. – Në temë ka hyrë, po s’e ka trajtuar konkretisht. –
65.Zhaneta Avrami – Shkurt, po tema është zhvilluar. –
66.Naile Zverku – Temën e ka zhvilluar. Ka gjëra të përgjithëshme. –
67.Tefta Bimbli – Temën e ka zhvilluar. Ka gjëra të përgjithëshme. –
68.Vesel Topulli – Shkurt. I percipët. Konfuz. –
69.Nasuf Disdari8 – Bën përgjithësime. Retorike. – Roli i rinisë i theksuar. –
70.Nasi Peci – Mjaft mirë. –
71.Perlat Qorri – Interpretime të gabuara mbi vargjet e cituara për temë. –
72.Fisnik Çano – Ngatërron shkrimtarët me teorisjenët. –
73.Skënder Kripa – Përfundim i dobët. Zhvillim i shkurtër. –
74.Spiro Osmani – Tema zhvilluar. Ka përgjithësime. –
.
75.Vasilika Pojani – Zhvilluar tema me anë shembëllash të shkrimtarëve sovjetikë. –
76.Petrit Alliu – Me disa imprecizjone. Shkurt. –
77.Shpresa Spahija – Shtjell situatën politike të jashtëme e të brendëshme. –
78.Xhaferr Karalliu – Temën e ka zhvilluar. Ka disa përgjithësime. –
79.Riza Kuçi – Ka përgjithësime. –
80.Ali Orgocka – Gabime gjuhe. Imprecizjone në trajtim. Tema trajtuar në përgjithësi.
81.Kasem Trebeshina – Zhvilluar mirë. Gjuha e stili jo shumë i fortë. –
82.Sulo Çoçoli – Tema zhvilluar mirë, me shembëlla konkrete. –
83.Muqerem Kumbaro – Tema zhvilluar, por me përgjithësime në përpjestime të mëdha. –
84.Yllka Pogaçe – Impreçizjone historike. Gjuha e stili të dobëta. –
85.Muharrem Skenderi – Gjeneralizime. Gjuha e stil të dobët. Përgjithësime jashtë temës. Kapërxime të palidhura. –
86.Shaban Begeja – Gjuhë e dobët; stil jo i kjartë. Zhvillimi i temës përciptas. –
87.Hanushe Ganaj – Imprecizjone. Stil konfuz. –
88.Andrea Gjikondi – Divagacjone dhe imprecizjone; përgjithësime. –
89.Mark Rranxi – Fjalë boshe; konfuzjon. Stil t’errët. –
90.Zogulla Dhima – Hyn në temë përciptas e në përgjithësi; shkëputet vazhdimisht. –
91.Koli Gaqi – Perjudha shumë kaotike. Përgjithëson pa hyrë konkretisht në temë. Divagacjone. –
92.Foto Çami – Tema zgjidhur drejtë e mirë. Ka ca përsëritje dhe përgjithësime. –
93.Stathi Konomi – Imprecizjone stilistike. Përgjithësime në gjithë temën. Shkëputje nga tema. –
94.Inajet Reso – Përgjithësime e kapërxime të palidhura. Tepër shkurt. Gabime mendimesh. –
95.Sabaudin Budo – Imprecizjone mendimesh. Konfuz. –
.
{Vula e Ministrisë së Arsimit}
1.Kostaq Cipo, 14 janar 1892 – 6 janar 1952. Gjuhëtar i shquar, nëndrejtor i “Institutit të studimeve” më 1945, pasi u sëmur u zwvendësua nga Mark Ndoja. Nëndrejtori zakonisht mbulonte fushën e gjuhësisë dhe administrimin. Më pas, me riorganizimin e Institutit më 28 janar 1947, ky funksion i kaloi Sekretarit të Përgjithshëm, M.N.
2.Ministria e Arsimit pas L2B, drejtohej nga Gjergj Kokoshi dhe Sefulla Maleshova. Mark Ndoja qe Shef i Seksionit të Gjuhës e Letësisë në Ministrinë e Arsimit, emëruar nga Ministri Gjergj Kokoshi. Nëndrejtor i “Institutit të Studimeve” më 1946, institucion trashëguar nga “Instituti shqiptar i studimeve” drejtuar më parë nga Ernest Koliqi 1939-1943 dhe më 1944 nga P. Anton Harapi, (selia e ish Ambasadës Jugosllave). Mark Ndoja është autor i “Promemories”, drejtuar Këshillit Ministror për krijimin e “Institutit të Shkencave”, kur qe Ministër Sefulla Malëshova. Sekretar i Përgjithshëm i “Institutit të Shkencave” 1947-1950, me seli pranë Bibliotekës së Vjetër, zyra ovale e katit të dytë, (sot, salla “Lumo Skëndo”). Hartues i kurrikulave dhe teksteve të letërsisë të gjimnazit dhe të “Letërsisë së huej” të Institutit Pedagogjik 4 vjeçar. Kundërshtoi vendosjen e toskërishtes si gjuhë zyrtare në Konferencën e janarit 1952, organizuar nga Instituti i Shkencave, duke hedhur poshtë referatin e Dh. Shuteriqit dhe tezën e tij sociolinguistike “pro toskërishtes”. Mark Ndoja u burgos më 1955-60 dhe u internua në ishullin e Zvernecit në vitet didaktike, 1941-1955.1964-1968
3.Tema në vargje. Titulli i temës nuk dokumentohet. Gjatë vitit, temat e hartimeve të lëndës së letërsisë, zgjidheshin nga autorët e njohur, Eskili, Dante, Gëte, Byron, Hajne etj. APMN, Mark Ndoja: Fondi, Dokumente dhe fletore
4.Vlerësimet, përposë se me fjalë, janë shënuar me 5 shkallë, përbërë nga shkronjat e greqishtes së vjetër nga notat e ulta: alfa, beta, gama {ἀ, β,γ} dhe notat e larta: delta dhe epsilon {δ, ὲ}. Sistemi i vlerësimit, sipas didaktikës së shkollës Saveriane të Shkodrës, ABCDE. Ky sistem vlerësimi është ende në funksion në SHBA.
Nëse lexohen dhe theksat, akcentet, (ε’) pas shkronjave greqisht, sistemi i vlerësimit mund të lexohet me shkallëzimin e notave 5×2 = 10. Këtë rezultat maksimal e kanë marrë Gaspër Benusi, Zef Rrakacolli (10); Uran Kalakula, Safa Vokopola, Bujar Doko, Kasem Trebeshina, Erika Përmeti, Anton Prifti, Luan Bega, Orhan Pojani, Fatmir Berati, Flutura Toto, Vil Kamsi, Vasilika Pojani, Sulo Çoçoli, Foto Çami (9).
5.Nxënës i Markut dhe mik i familjes Ndoja. Ministri i Drejtësisë në qeverinë Meksi 1, dha dorëheqjen më 1995. Emëroi mjaft të persekutuar në sistemin e drejtësisë.
6.Nxënës i shkëlqyer. Për këtë shkak, Marku, pati ndërhyrë për t’i akorduar bursën e studimit në Hungari për inxhinier hidroteknik. Ministria e Arsimit, fillimisht ia pati refuzuar kërkesën Zefit.
7.Kunati i Arshi Pipës.
8.Djali i bibliofilit, Tahir Dizdari.