Një histori bese në Mirditë –
Për ata që pyesin: “Ç’ka âsht Besa?!”
Përgatiti Gert Vlashi
Në bjeshkë t’Oroshit, djali i Ndrec Çokut kishte l’shu gjanë e gjallë për kullotë. Ai i binte fyellit dhe shijonte bukurinë natyrore të vendlindjes. Pushkën e kishte mbështur në një lis të motshëm, krejt pa mendu se çfarë e përgjonte pas drizave e shkurreve.
Papritur, nga shkurret dalin tre hajna (hajdutë) të armatosur, që i sulen tufës. I riu u ndje i papërgatitur, por i vendosun me e ruejtë mallin e vet dhe bukën e robve. Pa ba za tërhoqi pushkën, zuri pozicion pas një guri dhe u thirri: “Kushdo qofshi, mos bani gabim me prek në tufën time!” Për një moment ra heshtje, pastaj u dëgjua një krismë pushke. Agresorët, gjuajtën në ajër për ta trembur. Djali në anën tjetër u përgjigj po me pushkë. Disa bashkëfshatarë të djalit që ishin pak minuta më larg në mal, pasi dëgjuan krismat u nisën me të shpejtë. Ndërkohë, gjatë shkëmbimit të zjarrit, një plumb e merr në ballë çobanin. Hajnat, duke parë bashkëfshatarët e çobanit që po afroheshin me të shpejtë të armatosur, nga frika e kundrapërgjigjes për djalin e vrarë, u ndanë dhe u munduan të ikin nga sytë-këmbët. Dy nga ata hynë në pyll, ndërsa tjetri, bash ai, doraci që kishte vrarë çobanin, u dha këmbëve për nga fshati. Fshatarët i ishin afruar shumë, gati për ta kapur a vrarë. Ai u zu ngushtë, ishte i kapur ose i vrarë po të vazhdonte. Instiktivisht vendosi të kërkonte besë në shtëpinë e parë që do haste. Fryma po iu merrte, këmbët po e tradhëtonin, zemra i dridhej nga frika e hakmarrjes, pasi kishte vrarë një njeri të pafajshëm. Kur gjithçka i dukej terr, gjendet në oborrin e një kulle: “O i zoti i shpisë”. Në derë del një plak, i mbajtur, nga ato burrat e zakonit që nuk i kanë munguar kurrë malsisë! “Hajde”, foli plaku. “Po më ndjekin me m’vra, ndore tane e të Zotit. Më jep besë”, foli vrasësi gjithë frikë e përultësi: “Qofsh në besën teme”, foli gjithë fisnikëri plaku.
Ndërkohë fshatarët që po e ndiqnin u afruan oborrit të kullës, e u shtangën kur panë vrasësin më plakun. U zu një heshtje prej varri! “Dëgjoni burra, ça do që të ketë ba ky njeri, sot është në besën teme. Kush ndez pushkë në të, ka ndez pushkë me shpinë e Çokut”, theu heshtjen me vendosmërinë e besës dhënë, plaku. Përsëri heshtje….
“Po ai i paburrë ka vra djalin tënd or Ndrec Çoku”, foli me gjysëm zëri një nga burrat e fshatit.
Plaku u dridh, u nxi në fytyrë, por e kontrolloi veten.
“Boll barrë e randë më paska ra or burra, por kjo nuk ndryshon asgja në besën që kam dhanë”, foli dhe pastaj iu drejtua vrasësit- “Ti më ke vra djalin, e më ke gjakun borxh. Por më ke kërku edhe besë, e unë ta kam dhanë. E, malet tona nuk e shkelin besën e dhanë. Sonte je mik te unë. Nesër do të t’i them dy fjalë!”
Gdhiu mëngjesi, askush nuk kishte fjetë. As mortja nuk ishte hapur. Para kullës ishin mbledhë gjithë burrat e fshatit. Doli edhe Ndrec Çoku bashkë me vrasësin e të birit.
“Ke besë 30 ditë, tre nga njerëzit e mi do të të përcjellin deri në kufi të bajrakut tonë, siç e lyp zakoni e besa. Pas 30 ditësh mbyllu mrena se do të të vras!”, vetëm këto fjalë foli Ndreca.
Vrasësi u shoqërua nga njerëz të besuar e të armatosur deri në kufi të bajrakut. Në kullën e Çokut u hapen dyert për mort dhe për t’i dhënë nderimet e fundit djalit të vrarë.
Pas një muaji, Ndrec Çoku dhe njerëzit e tij vrasin doracin. Kështu marrin gjakun e djalit, por respektojnë edhe besën e dhënë.
Për këtë rast është folur brez pas brezi me shumë respekt në malësitë e Mirditës e jo vetëm.
Marrë nga Muri i Fb i Marjana Koçeku 5 maj 2022