N’jetë e vdekje përqafuar!
nga Kristaq Jorgo
Na iku e më iku një Vlla!
Gianni Belluscio! Një nga mendjet më të ndritshme t’Albanologjisë; me siguri, shpirti më i ndritshëm e zemra më e bardhë e saj.
O, mos!!! Ç’dëgjoj tani? Sapo ka ikur tok me të edhe motra jonë, shoqja e tij e jetës, Giussi Belluscio!
Gianni Belluscio! Giussi Belluscio!
Një jetë si kjo!
Një dashuri si kjo!
Një vdekje si kjo!
Gianni e Giussi! N’jetë e vdekje përqafuar!
***
O vllau ynë, ç’zë të shtyu që poezitë e Pier Paolo Pasolini-t, shkruar në të folmen friulane, t’i kthesh – xhevahiri yt i fundit – në të folmen e katundit tënd Shën Vasil? Poezi të mbushura me qiell krejt të kaltër, të dielë Pashke, Krisht, Shën Mari, dashuri e vdekje, këngë e vaj njëherësh…
Me kushtimin për vllaun tënd Antonio, ikur dy vjet ma parë:
“Ndonùcit, vllau im!/ Me lot çi ng’tèran mai.”
L’fratello: “Tu vévis rasòn, fràdi, in ché sere – ‘i ricuàrdi – quànt che tu ti às dit: (…)”
Vllaut: “Ti kishja liq, vllau im, asò mbromja – u a kujtonj – atò çti the!(…)
“Ti kishe të drejtë, vllau im, n’atë mbrëmje – më kujtohet – kur ke thënë: “Në dorën tënde është shenja e dashurisë dhe e vdekjes…” Ti qeshje, kështu, po unë isha i sigurt. Tani le të bjerë kitara e ta shoqërojë ditën.”
Ikje: “Ormàj mbi malat osht’ gjith’ nj’shkeptìm […] u qindrònj i vetim. […] Ndir kullotat t’kputura ka era, t’shpon aduri i xhineprit. Vemi: osht’ hera t’ikmi – Marì! – thrret ndallandishja.”
Gianni Belluscio, o vllau ynë, o trim i bukur!
Les litanis dal biel fi/ litanìt’ e trimit t’bukur/ vajtimet e trimit t’bukur
“Jo soi un bièl fi,/ ’i plans dut il di…”
“U jam nj’trim i bukur,/ Qanj gjith’ ditin e dits…”
.
I.
Atje lart qielli – krejt i kaltër!
Nëse vjen ktej posht, çë sheh?
Shi, shkreptim, një vaj prej ferri.
II.
Unë jam nj’trim i bukur,
Qanj gjith’ ditin e dits,
t’lutem, Krishti im,
Mos m’lerë të vdes.
Krisht, o Krisht, o Krisht!
Unë jam nj’trim i bukur,
Qesh gjith’ ditin e dits,
t’lutem, Krishti im,
Ah, m’lerë të vdes.
Krisht, o Krisht, o Krisht!
“Cumòl’è Domènie,/ domàn ‘a si mûr…” ; “Sot osht’ e Dill,/ manàt’ vdisat…”; “Sot është e Dielë/ nesër mund me vdekë…” këndoi Pasolini.
Por Ti nuk i ndoqe këto vargje. Ti zgjodhe të Dielën.
Përse Vllau ynë?
E di, e kuptova.
Nuk mund të ikje Ti në një ditë të zakontë. Nuk zgjodhe Ti çdo të dielë, por të Dielën e Madhe, të Dielën e Pashkës.
E zgjodhe Ditën e Shenjtë, si për të bashkuar në një të vetme, nxitimthi prej ankthit se ajo mos shkonte, tri ditët më të mëdha të Motit: të Premten e Zezë të Kryqëzimit, të Shtunën e pangushëllueshme të Vdekjes, të Dielën e ndritshme të Ringjalljes. E zgjodhe Ditën e Shenjtë për t’u kryqëzuar – vdekur – ringjallur bashkë me Tën Zot.
Dhe Motra jonë Giussi, pas Teje fluturimth!
.
***
U bë i hidhët “Il dóls Avrîl!/ “Prilli i ombul”/ “Prilli i ëmbël” Gianni E Giussi!
“U jam ashtù si m’bora ti, Krisht”
“Unë jam ashtu si m’bëre ti, Krisht:
Këngë e vaj – një gjë e vetme n’ty!”
Shkruan Ti në pasthënien e përkthimit tënd – tashmë amanetit tënd – Gianni: “Gjith’ librin a tradhurçirta tura patur sembri pirpara sivat di t’krishtè… Gjithë librin e përktheva duke pasur gjithnjë përpara syve dy t’krishterë: Pier Paolo Pasolini-n, një ndër autorët italianë që m’pëlqen më shumë (kur shkroi këto poezi poeti kish njëzet vjet), e tim vlla, Ndonùcin, që vdiq në Shën Martin 2018… e për të, qanj lot çi ng’tèran mai/ qaj lot që s’shterrin kurrë!”
Lamtumirë Gianni e Giussi Belluscio!
Le të pushojë Shpirti Juaj pranë Krishtit, i cili Ju rrëmbeu me vete, “atje lart, ku qielli krejt i kaltër është!”
Lamtumirë Gianni, Vllau ynë!
Lamtumirë Giussi, Motra jonë!
Për Ju qanjmë lot çi ng’tèran mai!
Lamtumirë!
.
Marrë nga Muri i Fb i Kristaq Jorgos, 13 prill 2020