Nxjerrja e gegnishtes jashtë ligjit
mohim i shqipes së përdorun nga 75% e shqiptarëve…
Gjokë Vata në përgjigje të Rexhep Qoses
Gazeta “Telegraf” në numrin e saj të 8 dhjetor 2020, boton nji artikull të z. Rexhep Qosja me titullin: “Kongresi i drejtshkrimit, 30 vjet pas”. Pra, siç shihet artikulli asht botue në 2002-shin dhe gazeta “Telegraf” e bindun se z. Qosja e meriton me ju ribotue ky artikull e ven edhe në numrin e saj të sotëm. Siç do ta shohim, shkrimi që sjell ky gjuhtar nuk e ka asnji pikël bindjet, por ngasa duket dëshira e pasjes së nji Shqipeje si kjo e përdorimit të sotëm quhet bindje, ngase tashma siç dihet, imponimit i ngjitet emni bindje, e imponuesit që përpiqet me ia ba bindje edhe të imponuemit. Në fillim të artikullit të tij, Qosja ankohet: “Ne jemi vonuar për të bërë gjuhën standarde!” Asht e çuditshme se si nuk e din ose nuk don me e dijtë se at kongres e organizoi politika e asaj periudhe që kishte si parullë kryesore “Politika në plan të parë” e siç e dinë të gjithë ata që e kanë përjetue atë periudhë si në çdo fushë tjetër të jetës edhe linguistikës i ka marrë frymën e ka folë n’emën të sajë, e prandej gjuhtarët pjesmarrës n’at kongres, kush prej qejfit e kush prej friket, u banë mikrofoni i politikës së kohës, prandej ai kongres nuk standardizoi gjuhën Shqipe, por siç shkruen kryegjuhtari jonë në kumtesën e tij të mbajtun n’at kongres; “Standradizuen dialektin e epërsisë politike!”
Për me qenë sa ma i qartë po përsëris edhe në ktë shkrim fjalët nji për nji të kumtesës së Eqerem Çabejt mbajtë në kongresin politiko-gjuhsor të 1972-shit: “Standardizimi i një gjuhe bazohet në krijimtarinë e shkrimtarëve më të mëdhenj të një vendi si shembull kemi Toskanën e Italisë dialekt në të cilin kanë shkruar letrarët më të mdhenj të Italisë. Standardizimin e gjuhës mund ta bëjë edhe epërsia politike e një krahine…” Tani ky zotni që mori pjesë n’at kongres për me u ujdis me politikën e asaj kohe vazhdon të mbetet kundërshtar i kryegjuhtarit tonë, i atij kryegjuhtari që ju vunë të zgjidhte ose firmën në vendimin e atij kongresi ose prangat e pasojat e tyne. Nuk ka gja ma të kuptueshme se trajtimi që ju ba e po i bahet Gjuhës Shqipe, e ky trajtim të çudit ngase edhe në ktë kohë gjoja demokratike fanatikët e vendimit t’atij kongresi vazhdojnë kambnguljen mbrojtse t’atij vendimi famkeq që do t’duhej qenë i shlyem me 23 mars 1992-shit, e jo të mbetej edhe peridha e tashme skllave e periudhës paraardhëse.
.
Z . Qosja në ktë artikull të tij e justifikon ecjen e ktij standardi me kto fjalë: “Pretenduesat e një kongresi tjetër gjuhësor, nuk e kanë gjetë përkrahjen në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni e Shqipëri…”, kjo e vërtetë asht nji nga të vërtetat që e turpnon të vërtetën mbasi jo vetëm gjuhtarët, por edhe ai që sado pak din nga gjuhësia e sheh fare qartë padrejtsinë që i asht ba gegnishtes e kjo do t’thotë se politika e ktyne vendeve nuk ka kurrfarë ere demokracie, mbasi edhe sikur vendimi i kongresit të 1972-shit të ishte 99% i drejtë demokracia e ka për detyrë me e rrumbullakosë të drejtën 100%, pa le pastaj kur vula e ksaj Shqipe të ashtuquejtun standarde asht vula e politikës Shqiptare të 1972-shit.
Në vijim, z. Qosja na thotë: “Eshtë e drejtë themelore njeriu të flasë e të shkruajë në dialektin e tij ose të saj…” E pyes ktë zotni: -Ku asht themeli i ksaj të drejte? Mos vallë respekti i ksaj të drejte themelore qenka i mjaftueshëm se pranohet në shtypin tonë nji artikull gegnisht ndër 20 mijë artikuj të shkruem në Shqipen e përdorimit të sotëm?! Kjo a nuk asht si me moderue detin tuj i hjedhë nji gotë ujë të amël? Shpesh herë ka ndodh m’u përpjekë me e vu në loje nji deputet a deputete gege, që në vend me than dyzet ka thanë katërdhetë kur siç shihet katërdheta asht etimologjike e jo dyzeta, e prandej të gjitha gjuhët e thonë katërdhjetë. Le të jetë dyzeta, por nuk ka asnji të drejtë me u konsiderue ma letrare se katërdheta, përkundrazi. Që t’ia ngjesish nji gjuhe standarde letrare e çfarë u shkrepet asht puna ma e thjeshtë, ashtu siç asht e thjeshtë t’ia ngjesish foshnjes ma të shëmtueme emnin ma të bukur, por kjo nuk i shkon fare gjuhës. Ta konsidereosh standarde atë gjuhë që i zavendsohen 3000 germa ”A” me 3000 ”E” pazane e të mos e konsiderosh letrare gjuhën që i ka pasë kto 3000 ”A” nga e cila u hoqën, standardi merr shejën e barazimit me gafë. ”E” në pazane e quejnë kështu, ngaqë në asnji gjuhë nuk shqiptohet. Ta heqësh paskajoren që asht shtylla vertebrale e gjuhve ma të përparueme të Botës e ta zavendsosh me lidhore nuk ka se si konsiderohet veprim gjuhsor, sepse veprimit që nuk i prin justifikimi nuk quhet veprim ndërtues por shkatrrues, si veprimet e kohës së kongresit të 72-shit. Në vazhdim z. Qosja thotë: “Gjatë këtyre 30 viteve, shqipja standarde është bërë gjuhë e qëndruar…” Edhe vetë kjo fjali na tregon njanën nga mangsitë e shqypes së përdorimit të sotëm, pra nuk thuhet “është bërë gjuhë e qëndruar, por gjuhë e qëndrueshme!” Unë në ktë shkrim nuk do t’merrem me shqyrtimin e nji numrit mjaft të madh gabimesh gjuhsore të shqipes së përdorimit të sotëm, por numri i tyne përban nji çudi të madhe së si mund të lejohen e madje edhe të përpiqen me i justifikue me mnyra ma të pa justifikueshme . Z. Qosja thotë edhe: “Gjatë këtyre 30 viteve – asht gjithnji fjala për 72 – 2002, – janë bërë shkrime shumë ma shumë se gjatë gjithë kohës nëpër të cilën është shkruar shqip…”
.
E pyes z. Qosja: “A mos valle shqipja e përdorimit të sotëm u ka dhanë shkas gjith atyne shkrimeve? A nuk e din ky zotni se sasia nuk konsiderohet cilësi?! E se prandej ma vlerë ka nji vepër se numri i pafund i librave që s’e meritojnë fjalën vepër! A e din ky zotni se shqipja “standarde” nuk u ka hy në punë gjigandave të letërsisë shqipe të gjysmës së dytë të shek. të 20-të, si Martin Camaj, Arshi Pipa, Ernest Koliqi, etj… Pseudo-artin e pengon parashtesa me u quejtë art, ajo parashtesë që ja vuni artit realizmi socialist e vazhdojnë me ia vu edhe sot e ksaj dite pas-ardhsat e atyne të realizmit socialist. E shton: “Në këtë shqipe standarde janë përkthyer edhe shumë vepra nga fusha e letërsisë”. Dihet se edhe fjalën përkthim e meriton vepra që e nderon përkthimin e sot edhe përkthimet vuejnë si krijimtaritë që në shum raste konsiderohen prodhime. Zotni Qosja kur flet për përkthimet në shqipen e përdorimit të sotëm harron se ne gegnisht janë përkthye Iliada, “Komedia Hyjnore”, “Orlandi i Çmendun”, “Hermandi e Dorotea”, etj… Përkthime kto që u rrijnë përkrah përkthimeve ma të mira kudo. E quej me vend me theksue ktu se “Orlandi i çmendun” i përkthyem në gegnisht nga përkthyesi i madh Gulielm Deda, asht i vetmi përkthim në botë me rimë, siç asht në origjinal. E se gegnishtja e përdorun në kto përkthime na kujton thanien e saktë: “hallati punon e i zoti lëvdohet”. Megjithktë artikullshkruesi vazhdon: “Kthimi në gjuhë dialektore do të thotë kthim prapa…”. Kthimi i së drejtës së gegnishtes jo vetëm nuk do me thanë kthim prapa, por kthim i së drejtës ma të pamohueshme i mohuem në mnyrën ma të pamohueshme. Kongresi i 72-shit me të drejtë mund të konsiderohet nji gjykatë diktatoriale, ku nuk merren parasysh argumentat, por jepet dënimi sipas dëshirës ma të urryeshme. Nxjerrja e gegnishtes jashtë ligjit nuk ishte vetëm mohimi i shqipes së përdorun nga 75% e popullsisë, por edhe mohimi tjetër ma i pa marrshmi me mend se mund të ndodhë as nga diktatura ma despotike e historisë së njerzimit, u asht mohue e drejta e kryeveprave të letërsisë shqipe me u quejtë letrare. E çka mund të quhet letrare përveçse gjuha e kryeveprave letrare të nji kombi?! E prap se prap z. Qosja thotë: “Kthimi prapa që do t’thotë përdorimi i gegnishtes do t’kishte pasoja të kqija kulturore artistike shkencore e arsimore.” E pyes ktë zotni: – Cila asht ajo pasuni që i sjell pasoja vorfnimi vorfnisë? Çfarë pasojash të kqija kulturore kanë Belgjika, Zvicra që përdorin ma shumë se nji gjuhë në komunikim e në letërsinë e tyne? E çfarë pasojash ka Norvegjia që përdor dy dialekte me të drejta të barabarta? Asht nxjerrja jashtë ligji e gegnishtes ajo që i ka shkaktue shqipes së përdorimit të sotëm nji vorfni të tejskajshme. A nuk e din ky zotni sa të drejtë ka Faik Konica kur thotë se: “gegnishtja asht gjuha e poezisë…” Ktë të vërtetë a e dëshmojnë edhe poezitë e Gjergj Fishtës, Ndre Mjedës, Bernardin Palajt, Martin Camajt, Arshi Pipës, Ernest Koliqit, etj… A mos vallë kta poetë e prozatorë, nuk paskan arritë me e dijtë se cila asht gjuha letrare për me përzgjedhë që të shkruejnë veprat e tyne në të? Megjithktë, z. Qosja thotë edhe kto fjalë: “Kthimi i gegrishtes do të ishte nji çmim i rëndë për politikën shqiptare, sepse do të ishte nji tronditje morale!” Moralin e politikës e dëshmon vetëm demokracia e jo vazhdimsia e asaj politike që e sundoi gjuhsinë si tirani skllavin…
.
Marrë nga faqja e Pro Gegnishtes, 8 dhjetor 2020