Përkthimi si testament
nga Leka Ndoja
Dy kryevepra të filozofisë botërore “Apologjia e Sokratit” dhe “Simpoziumi” shkruar nga filozofi i antikitetit Platon kanë rravguar në shqip përmes gjuhës së Lazër Radit, që e kthen imazhi.
n e filozofit më të madh të të gjitha kohrave Sokratin, në një veshje kuptimore të perceptueshme për të gjitha nivelet e leximit. E veçanta e përkthimit të Lazër Radit është se ka një substancë të një gjuhe të përpunuar filozofike aq sa ta bëjë të dallueshme duke ringjallur skenat e mëdha të Akademisë dhe të teatralitetit filozofal të Greqisë antike. Stili akribik i Radit është menduar në një plan të detajuar, për t’iu shmangur semiotikës polivalente sa është e mundur dhe ambiguitetit që rezervon kjo gjuhë.
Shmangia e lokucioneve dhe e sintetizmit të tepruar morfologjik e dallojnë përkthimin e një teksti filozofik nga letërsia. Por vetëm ata që e njohin shkrimin e letërsisë, vetëm ata, mund të krijojnë një tekst filozofik qoftë edhe në përkthim duke i rezistuar epshmërisë së mendimit më të lartë filozofal që kulmon te “Apologjia” dhe “Simpoziumi”.
Ardhja në shqip e Platonit fillimish më 1993, mund të quhet edhe si fillim i erës së filozofisë perëndimore në literaturën shqipe. Lazër Radi një nga personalitetet e ringjalluara të viteve ’30, i diplomuar në Romë për jurisprudencë në vitet ’40, e justifikoi famën e atyre viteve sikur t’i mbetej edhe vetëm përkthimi magjistral i Platonit.
Përkthimi, si çdo punim origjinal apo studim i Lazër Radit është ekzekutuar në një koherencë shpirtërore apo edhe fatidike, pas një eksperience 40 vjeçare nëpër Shqipërinë e tij që pati shumë pika të përbashkëta me “30 tiranët e kohës së Sokratit”. Vetëm kështu (Dr. Lazri ishte i dënuar me 30 vjet në Gjyqin Special në Shqipëri, në vitin 1945) mund të na linte një testament të tillë përkthimi për të ardhmen Dr. Lazër Radi.
.
Tiranë, 22 shtator 2010.