Quo Vadis… kulturë shqiptare?!
nënvizim nga Jozef Radi
Një nga realizimet më të mëdha të postdiktaturës, ishte liria e qarkullimit, mbasi liria e fjalë shpesh ka qenë e ndrydhur, e flashkët dhe e pafuqishme për ta thënë të vërtetën.
Nëse do të kishte ndonjë statistikë në lidhje me fenomenin e çvendosjes së popullsisë, Shqipëria me siguri do të zinte vëndin e kreut në botë, në lidhje me popullsinë e saj, mbasi mund të thuhet se nuk ka familje të këtij vendi që të mos ketë emigrantët dhe imigrantët e saj. Pra fryma e lëvizjes qarkullimit, dhe ikjes nga gozhdimi i diktaturës, e cila e kishte kapur për fyti lëvizjen e njerëzve, dhe si pa e kuptuar e kishte kthyer vendin në një kënetë të ideve, të mundësive dhe të përballjes me zhvillimet e botës. Sigurisht në këtë beteje të madhe me veten, së paku një pjesë e rëndësishme e shqiptarëve u bënë pjesë e atyre shpejtësive që kishte bota, problemi është se kjo ide e levizjes me dinamikën e botës, ka çuar sot në boshatisjen e vendit dhe ajo çka është më e dhimbshmja, ka filluar pakësimi i popullsisë në mënyre graduale, dhe projektet afatlartgëta të shtetit shqiptar nuk rezultojnë aspak në përputhje me ato çka premton dhe duhet t’i mbajë një politikë qeveritare, që e ka për detyrë t’i mirëmbajë raportet me popullsisë, e në mënyrë të veçantë për ato shtresa në të cilat ajo investon për forcimin e saj.
Ajo që më ka tronditur mjaft është fakti se në fushën e kulturës (unë u mora me letërsinë, gazetarinë dhe pikturën), është larguar drejt europës dhe Amerikës një pjesë e rëndësishme e forcave krijuese, ata që duhej të ndikonin në zhvillimin e arsimit dhe kulturës, njerëz mbi të cilët ka investuar shteti, dhe në një formë apo tjetër duhej ta vlerësonte jo vetëm dinamikën po edhe produktivitetin, begatinë e ideve dhe angazhimeve. Kurrë politika, nuk e ka parë këtë si fenomen që e shqetëson, përkundrazi është ajo që e ka prodhuar me një entuziazëm të paparë, pothuaj kriminal dhe vazhdon t’i brohorasë kësaj roitje të vlerave, çka përbën edhe tragjedinë më të madhe të këtij vendi, po edhe katandisjen e tij, në nivelet me të ulta të përfaqësimit në botë… Prandaj lind natyrshëm edhe klithma (jo vetëm e imja): “Quo Vadis..? Kulturë shqiptare?”
Unë kam sjellë një statistikë, që kanë lidhje vetëm me hulumtimet, përpjekjet dhe njohjet e mia në fushën e artit dhe kulturës, lidhur me këtë fenomen, për të cilin nuk trazohet askush, për të kuptuar se sa me lehtësi shteti shqiptar i ka përzënë krejt forcat e tij më energjike, investime të bëra me taksat e një populli të shtrira në kohë të papërcaktuar.
Kjo listë gjithsesi modeste, është tejet e frikshme, për të kuptuar masakrën që i është bërë këtij vendi nga politika, në harkun e më pak se tre dekadave.
I kërkojmë ndjesë të gjithë atyre që për mungesë njohjeje nuk janë në këtë listë, dhe është i mirëpritur kushdo që mundte ta plotësojë këtë listë me emra përfaqësues të vërtetë të kulturës dhe artit shqiptar…
.
.
33 përfaqësues ka letërsia në Shtetet e Bashkuara
27 përfaqësues ka letërsia në Italia
9 përfaqësues ka letërsia në Francë
6 përfaqësues ka letërsia në Greqia
6 përfaqësues ka letërsia në Belgjikë
6 përfaqësues ka letërsia në Zvicër
4 përfaqësues ka letërsia në Gjermani
3 përfaqësues ka letërsia në Hollanda,
3 përfaqësues ka letërsia në vendet Skandinave
2 përfaqësues ka letërsia në Kanada
2 përfaqësues ka letërsia në Austri
2 përfaqësues ka letërsia në Rumani
1 përfaqësues ka letërsia në Anglia
1 përfaqësues ka letërsia në Irlanda
.
Mërgim Korça (Boston – Amerikë) -studies, eseist
Sami Repishti (Nju Jork – Amerikë) – studiues, eseist
Anton Çefa (Nju Jersej – Amerikë) – kritik letrar, studiues, poet
Nelson Çabej (Nju Jersej – Amerikë) – studies,
George Pali (Nju Jersej – Amerikë) – piktor
Hasan Bajo (Nju Jersej – Amerikë) – shkrimtar
Dine Dine (Nju Jersej – Amerikë) – eseist, shkrimtar
Faruk Myrtaj (Nju Jersej – Amerikë) – shkrimtar, gazetar
Roland Gjoza (Nju Jersej – Amerikë) – poet, shkrimtar, gazetar
Thanas L. Gjika (Detroit – Amerikë) – studiues, përkthyes
Sami Milloshi (Pensilvania – Amerikë) – gazetar shkrimtar
Ardian Vehbiu (Nju Jork – Amerikë) – studiues, albanolog
Gazmend Kapllani (Greqi -Amerikë) – shkrimtar eseist
Gjekë Marinaj (Nju Jork – Amerikë) – pedagog, poet
Ilir Demalia (Boston – Amerikë) – gazetar, shkrimtar
Erjus Mezini (Njy Jork – Amerike) – shkrimtar
Lidia Radi (Richmond – Amerikë) – pedagoge, studiese
Elinda Marku (Detroit – Amerikë) – poete
Ramiz Gjini (Nju Jork- Amerike) – shkrimtar, gazetar
Ilir Seci (Nju Jork – Amerikë) – gazetar, studiues
Adriatik Baliaj (Nju Jork – Amerikë) – piktor
Zef Naçaj (Floridë – Amerikë) – piktor, studiues
Astrit Lulushi (Nju Jork – Amerikë) – gazetar, shkrimtar
Shkëlqim Çela (Nju Jork – Amerikë) – romancier
Dalan Luzaj (Nju Jork – Amerikë) – poet
Aleksandër Pali (Nju Jersej – Amerikë) – poet
Kozeta Zylo (Nju Jork – Amerikë) – gazetare, shkrimtare
Raimonda Moisiu (Nju Jork – Amerikë) – gazetare, shkrimtare
Meti Fidani (Coneticat – Amerikë) – poet
Julia Gjika (Detroit – Amerikë) – poete
Naun Prifti (Nju Jersej) – shkrimtar skenarist
Ilir Spata (Nju Jersej – Amerikë) – poet
Adriatik R. Dosti (Nju Jersej – Amerikë) – gazetar sportiv, eseist poet
.
Evgjen Merlika (Milano – Itali) – studiues, eseist
Gëzim Hajdari (Frosinone – Itali) – poet, eseist, përkthyes
Shpend Sallaku (Bolzano – Itali) – shkrimtar, poet, gazetar
Ardian Ndreca (Romë – Itali) -pedagog, botues, eseist
Kastriot Marku (Milano – Itali) – studiues, albanolog
Jozef Radi (Ancona – Itali) – gazetar, poet, eseist, përkthyes
Artur Spanjolli (Firenze – Itali) – shkrimtar
Denada Ndreca (Firenze – Itali) – poete
Astrit Cani (Milano – Itali) – shkrimtar, eseist
Arben Shira (Bari – Itali) – piktor
Albert Gjoka (Trieste – Itali) studies, përkthyes,
Harallamb Fandi (Bari – Itali) – studies, përkthyes
Ndue Lazri (Bolonjë – Itali) – poet
Astrit Delvina (Rimini – Itali) – piktor, grafist, eseist
Iskra Thoma (Modena – Itali) – kritike, përkthyese. narratore
Maksim Rakipaj – (Lucca – Itali) përkthyes, shkrimtar
Pjerin Ndreka (Milano – Itali) – poet
Ron Kubati (Bari – Itali) – poet, shkrimtar
Ismete Selmanaj – Leba (Romë – Itali) – poete
Anilda Ibrahimi (Romë – Itali) – shkrimtare
Lutfi Alia (Siena – Itali) – studiues, përkthyes, historian
Griselda Doka (Romë – Itali) – poete
Ndoc Selimi (Romë Itali) – studiues, gazetar
Klodian Kojashi – (Casale Monferrato – Itali) – poet
Blerina Suta (Romë – Itali) – pedagoge, studiese, përkthyese
Maro Pasho (Lucca – Itali) – poete, studiese
Aleksander Çulaj (Torino Itali) – poet
.
Henrik S. Gjoka (Francë) – shkrimtar
Anissa Markarian (Nicë – Francë) – shkrimtare eseiste
Niko Dhales (Paris – Francë) – piktor
Ornela Vorpsi (Paris – Francë) – piktore, shkrimtare
Luan Rama (Paris – Francë) – gazetar, përkthyes, studiues
Ylli Demneri (Paris – Francë) – shkrimtar, skenarist
Ermira Xhomaqi (Paris – Francë) – studiuese
Klara Buda (Paris – Francë) – gazetare, shkrimtare
Fotaq Andrea – (Strasburg – France) studiues historie
.
Ilia V. Ballauri (Selanik – Greqi) – studiues, perkthyes
Leon Lekaj (Athinë – Greqi) – poet, muzikant
Ardita Jatru (Selanik – Greqi) – poete
Robert Martiko (Korfuz – Greqi) – studiues, shkrimtar, poet
Dionis Qirxidhi (Athinë – Greqi) – studiues, poet
Thanas Medi (Athinë – Greqi) – shkrimtar
.
Lek Pervizi (Bruksel – Belgjikë) – piktor, studiues, përkthyes, botues
Leonard Pervizi (Bruksel – Belgjikë) – piktor
Agim Hamiti (Bruksel – Belgjike) – shkrimtar
Vilson Biçaku (Bruksel – Belgjikë) – piktor
Agron Shele (Bruksel – Belgjikë) – botues, poet
Bajame Çeliku – Hoxha (Bruksel – Belgjikë) – shkrimtare, poete
.
Skënder Buçpapaj (Zyrih – Zvicër) – gazetar, studiues, poet
Elida Buçpapaj (Zyrih – Zvicër) – gazetare, poete
Arber Ahmetaj (Sion – Zvicër) – shkrimtar
Elvira Dones (Gjenevë – Zvicër) – shkrimtare
Agim Shehu (Gjenevë – Zvicër) – poet, studiues, gazetar
Besa Myftiu (Zyrih – Zvicër) – shkrimtare
.
Ferdinand Laholli (Hejdelberg-Gjermani) – poet shkrimtar
Eduard Kaca (Dusseldord – Gjermni) – studiues eseist
Luljeta Arapi (Munih – Gjermani) poete, shkrimtare, gazetare
Anila Shuka (Munih – Gjermani) – gazetare
.
Ada Halilaj (Oslo – Norvegji) – poete
Afërdita Zaja (Oslo – Norvegji) – studiuese
Entela Sorman Tabaku (Stokholm – Suedi) – poete pedagoge
.
Rezart Palluqi (Amsterdam – Hollandë) – shkrimtar dhe eseist
Albana Shala (Amsterdam – Hollandë) – poete
Eduard Baçe (Amsterdam – Hollandë) – poet gazetar
.
Artan Gjyzel Hasani (Totonto – Kanda) – shkrimtar, poet
Arben Kallamata (Misisaga – Kanada) – shkrimtar, gazetar
.
Gjergj Jozef Kola (Vienë – Austri) – poet, e dramaturg
Ziso Kamberaj (Insbruk – Austri) – piktor
.
Ardian Kyçyku (Bukuresht – Rumani) – shkrimtar, poet, eseist botues
Kopi Kyçyku (Bukuresht – Rumani) – shkrimtar, poet,
.
Xhabir Tabaku (Londër – Angli) – shkrimtar
Ndrekë Gjini (Dublin – Irlandë) – poet, gazetar
Ps. Për çdo gabim në emër ose adresë ose për plotësim duhet ta lini të plotë informacionin në inbox.