D’Estornelles De Constand: Unë i kam shumë borxh Shqipërisë
Senatori e nobelisti francez D’Estornelles De Constand:
Ne e sabotuam dhe e copëtuam territorin e Shqipërisë
në dobi të Malit të Zi
Ne e sabotuam dhe e copëtuam territorin e Shqipërisë në dobi të Malit të Zi (Shkruante ky Sekretar i Komisionit të Caktimit të Kufijve të Shqipërisë dhe Malit të Zi në vitet 1879-1880)
“…Unë i kam shumë borxh Shqipërisë; unë do t’ia paguaj këtë borxh të rinisë… Në Shqipëri, për herë të parë, kam ndjerë se aty kishte, jo vetëm qenie, por njerëz që nuk mund të braktiseshin pa turp, në dobësinë e tyre.
Pata fatin e madh të emërohem, në pranverë të 1879, sekretar i Komisionit të caktimit të kufijve të Shqipërisë dhe Malit të Zi. Erdha në Shkodër, pastaj u njoha atje, me kolegët, vendet, krenar për postin tim të parë, duke mos e marrë me mend, ç’është e vërteta, punën për të cilën ishte ngarkuar komisioni.
Së fundi, ne po e sabotonim, po e qethnim territorin e Shqiperisë në dobi të Malit të Zi. Dhe Shqipëria ishte pa mbrojtje.
Vetëm kjo mjaftoi për të shfaqur gjithë magjinë e saj në sytë e më të rinjve prej nesh. Dhe banorët, për më tepër, ishin të qetë, çfardo që t’u thonë, duke dashur, vetëm të punojnë me krenari e dinjitet. dhe duronin të gjithë, pa u ankuar, pa patur një avokat.
Sepse Shqipëria nuk ekzistonte, dhe nuk duhej të ekzistonte për diplomacinë. Vetëm Turqia ishte në kontakt me Evropën. Dhe, kur Shqipëria shkaktonte vështirësi, ishteTurqia, e dobët, të cilën Europa e kërcënonte ose shtirej sikur e kërcenonte…
Mali i Zi, ai, prek Adriatikun: i varfër, shumë i keq, por ai i paraprin ushtrisë së madhe. Ja përse emisarëve të tij shumë të vegjël u jepen gjithmonë pritje shumë të mëdha në Shën-Petërsburg ku ata pranohen deri në familjen mbretërore.
Mali i Zi ishte pika e avancuar e marshimit sllav. Dhe është kjo arsyeja që Traktati i Shën Stefanit i dha atij pjesën më të madhe; është kjo arsyeja që nuk ra shumë në sy.
Ai kishte dyfishuar, trefishuar sipërfaqen e tij, kishte kaluar me një të rënë të lapsit nga 4.405 në 15.355 km2 në dëm të Shqipërisë…
. D’Estornelles De Constand – Coptimi i Shqipnise
Territori malazez… shtrihej me qytetin më verior shqiptar, Tivarin, deri në det. Ka një port! Të mjerin Tivar, të bombarduar, të zbrazur nga artileria që e nënshtroi, unë e kam njohur vetëm të shkatërruar…
Princi i Malit të Zi ishte shumë krenar… I lodhur nga modestia e tepërt, nga vetquajtja “i madhi” i Çetinjës aspironte për zgjerimin ose shpërnguljen gjetkë… Ai i shumëfishoi zotimet, intrigat, vargjet vetëm për këtë qëllim: ai i thuri lavedde me këngë e poema marshimit të tij drejt detit, marshimit me galopin e madh të kalit të tij…
Shpesh më ka ardhur keq që ky kalë i bukur beteje i nxitur në mënyrë të pamjaftueshme kishte ndalur galopin e tij vetëm në breg të detit…
Në fakt kur komisioni ynë u mblodh, marshimi sllav e arriti qëllimin e tij drejt perëndimit, dhe Princi i Malit të Zi shpresonte, me plot të drejtë, çmimin e përpjekjeve të para të tij.
Kështu shpjegohet padurimi i delegatëve të tij fatkeqë, kur komisioni iu rezistoi pretendimeve të tyre, dhe kështu shpjegohet gjithashtu izolimi i Shqipërisë.
Kështu shpjegohet padurimi dhe paturpësia e malazezëve, duke pritur që t’u dorëzohet pjesa e tyre e Shqipërisë, pjesa kryesore, që nuk duhet t’u humbte nga sytë.
Sepse Mali i Zi gurishtor, fole zogjësh të egër gjahu, ishte i varfër, por ai kishte për udhëheqës një mbret që nuk pranonte t’i falte shërbimet e tij… Shtinte në dorë fushat më të pasura, malet dhe liqenet, rivierën e Shqipërisë…
Ndërsa ne diskutonim mbi hartën, në Shkodër, apo midis shkatërrimeve të Podgoricës së djegur dhe të pushtuar nga trupat e Princ Nikollës, kufijtë e territoreve të dhëna Malit të Zi, ja që shqiptarët refuzonin me këmbëngulje dhe me sa fuqi që kishin të na bindnin…
Lidhja Shqiptare, Lidhja Kombëtare, ndër të tjera, ishte formuar dhe ngritur. Ajo ishte e paarritshme, e paepur dhe e paprekshme, duke përfshirë dhe Prizrenin.
Njëri prej ambasadorëve otomanë në Kongresin e Berlinit, Mehmet Aliu, pranoi misionin e pahijshëm për të shkuar në bisedime në krahinat e humbura të Gucisë dhe Plavës, në Ipek (Pejë) ose Gjakovë. E pësoi më vonë…
Kurrë shqiptarët nuk kanë dashur të kalojnë nën sundimin e serbëve ose malazezëve, po aq sa të turqëve e të grekëve…”
D’Estornelles De Constand ishte Senator francez, Nobelist i Paqes (1909), Sekretar i Caktimit të Kufijve mes Shqipërisë e Malit të Zi (1879-1880) i shkruan këto fragmente e fakte në librin e tij “Unë i kam shumë borxh Shqipërisë”. Botoi Klubi i Poezisë, Tiranë, 2015, ISBN: 978-9928-4261-3-0.
Paul-Henri-Benjamin Baluet d’Estournelles, baron i Constant de Rébecque (La Flèche, 22 nëntor 1852 – Paris, 15 maj 1924) ishte një diplomat dhe politikan francez.
Ai ishte një mbështetës i arbitrazhit ndërkombëtar dhe fitues i Çmimit Nobel për Paqe në 1909.
Lindi në La Flèche në Luginën e Loire nga një familje e lashtë aristokratike: shkrimtari Benjamin Constant ishte xhaxhai i tij i madh. Pas studimeve të ligjit dhe gjuhëve orientale në Lycée Louis-le-Grand në Paris, Estournelles de Constant filloi karrierën e tij diplomatike në 1876.
Mbasi punoi në Malin e Zi, Perandorinë Osmane, Holandë, Britaninë e Madhe dhe Tunizinë, më 1882 ai u kthye në Paris ku u bë drejtor i zyrës për Levantin në Ministrinë e Punëve të Jashtme.
Në 1895 ai u zgjodh në Dhomën e Deputetëve dhe në 1904, mori një vend në Senat ku ai u ul deri në fund të karrierës së tij në 1924.
Në cilësinë e tij si zëvendës dhe senator ai mbështeti eliminimin e vendeve koloniale në parlamentin francez. Ai kundërshtoi fuqishëm krijimin e një koloni franceze në Madagaskar dhe ndarjen e Kinës nga fuqitë e mëdha evropiane.
Iu përkushtua përmirësimit të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe duke filluar nga viti 1900 ishte anëtar i Gjykatës së Përhershme të Arbitrazhit. Ai gjithashtu përfaqësoi Francën në dy Konferencat e Hagës të vitit 1898 dhe 1907.
Estournelles de Constant gjithashtu bashkëpunoi me disa gazeta – Le Temps, Revue de Paris dhe Revue des deux mondes – dhe qe një shkrimtar pjellor. Mbasi u martua me amerikanen Daisy Sedgwick-Berend, ai udhëtoi shpesh në Shtetet e Bashkuara.
Portali Radiandradi.com, prej 11 vitesh dhuron kontribute të përditshme në shumë fusha të kulturës, historisë dhe vlerave shqiptare. Herë pas here siti ka nevojë për mirmbajtjeje, rikonstruktim si dhe rikonceptim në formatin letër. Për ta mbajtur këtë punë shumvjeçare, ndër më seriozet dhe më të lexuarat që të vazhdojë aktivitetin bëhet e domosdoshme mbështetja e lexuesve.
To provide the best experiences, we use technologies like cookies to store and/or access device information. Consenting to these technologies will allow us to process data such as browsing behavior or unique IDs on this site. Not consenting or withdrawing consent, may adversely affect certain features and functions.
Functional
Always active
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes.The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
