 jemi më keq se dje (1991)){kind=link}
Si e lexova një dëftesë mature të vitit 1929…
nga Genci Hoti
Kur pretendoj se arsimin, gjuhën, muzikën, filozofinë, letërsinë, shkollat, alfabetet, ligjet, etj, etj, i kane shpikur Institucionet Fetare (fillimisht ato politeiste para 2500-3000 vjetëve dhe pastaj ato të krishtera) kam rast t’ju vërtetoj se edhe Kombi ynë nuk ka bërë përjashtim, vetëm se ka një ndryshim: këtë gjë e ka bërë Kisha Katolike deri në atë masë sa sot duhet pranuar se Nëna jonë sociale është Kisha Jone Katolike.
Shqiptarët e sotëm e kanë të vështirë ta pranojnë këtë për shkak të edukacionit arsimor përgjat epokës komuniste edhe pse nuk duhet parë me syrin teologjik, por brenda realitetit historik të ndodhur, dmth ka ndodhur kështu dhe jo ndryshe. Për t’i hequr dyshimin për këtë pretendim timin po paraqes një dëftesë mature të vitit 1929, të motrës së gjyshes time Marijes, që vinte nga Familja Kaçulini në Shkodër. Kjo dëftesë, e Shkollës Normale të Stigmatinëve ka firmat e mësuesve të mëposhtëm:
Mësues Muzike, themeluesin e muzikes moderne shqiptare – Padër Martin Gjoka.
Mësues të pedagogjisë dhe Gjuhës Shqipe, Poetin tonë Kombetar Padër Gjergj Fishta
Mësues Historie Natyre politologun dhe filozofin Padër Anton Harapi
Mësuese të Gjuhës Italiane dhe Frënge Motër Anjeza Bonatti
Mësuese matematike Zonjën Terezina Sanchini dhe
Drejtoreshe shkolle Motër Konsilja Musani
Pra, shumica dërmuese e trupës mësimore kanë qënë pjestarë ë Institucioneve Fetare duke treguar që padronet reale të arsimimit nuk kanë qënë politikanët, por institucionet religjoze. Krahasoni këtë trupë mësimore, në produktin e vet intelektual, me trupat e shkollave ku keni mbaruar shkollat e të gjithë niveleve për të kuptuar përse sot (2018) jemi më keq se dje (1991) dhe shumë-shumë me keq se pardje (përpara 1945).
Dy fjalë për Familjen Kaçulini: është pronarja e parë kapitaliste në Shqipërinë e pa formuar (1892) duke themeluar të parën ndërmarje kapitaliste me 26 punëtorë në Shkodër në përpunimin e mëndafshit (e gjej këtë në librin e Kristaq Mishës – Lëvizja punëtorë në Shqipëri).
Gjergj Fishta, Vinçenc Prennushi, Anton Harapi – siper Martin Gjoka
.