Të uroj më së pari të duash…
poezi nga Viktor Hugo
Viktor Hugo – i madhërishmi, mendimtari dhe republikani i madh,
vizionari, shkrimtari, poeti dhe filozofi,
liriku, historiani dhe tregimtari epik e satirik,
që me pamfletet e tij ndriçoi rrugën njerëzimit,
mbart në gjithë personazhin e tij dhuntit e gjeniut,
për të ndjerë, shprehur dhe imagjinuar,
një nga shkëlqimet më kulmore të krejt ekzistencës së mendjes njerëzore.
***
Vargjet e tij prekin e ndërthurin një dashurie të madhe,
ku ekzistenca e pafundësisë, hyjnizimit të natyrës,
ëndrrës dhe lirisë, drejtësisë dhe qytetërimit,
dëshpërimit dhe shpresës, krijon një vepër unike gjigandësh,
përcjell sot e për gjithë kohërat edhe në këtë urim… ermira xhomaqi
.
Të uroj
Përktheu nga origjinali Ermira Xhomaqi
Të uroj më së pari të duash
E duke dashur, do të të duan edhe ty
Dhe ata që s’të duan, harroji
E përtej harrimit, mëritë e vjetra kurrë mos t’i kujtosh!
Të uroj të vazhdosh të duash pa u dëshpëruar
Të uroj që edhe sikur mes miqve të tu
Të ketë të pasjellshëm, të pamatur e t’pamend
Ti, ti… qëndro gjithmonë trim e besnik
Pse mes tyre ka për të qenë edhe një i vetëm
Tek i cili ti mund të besosh padyshim
Pse jeta vetë është e tillë.
Të uroj gjithashtu të kesh armiq
Të shumtë, a një të vetëm, aq sa ti të kuptosh.
E kështu të mund të mësosh zemërgjerësinë prej tyre
Dhe ndër ta, të jetë qoftë edhe një i drejtë,
Aq sa ti të mos ndjehesh krejt i sigurt.
Të uroj më shumë të jesh i vlefshëm, po jo i pashembullt
E në çaste të vështira
Kur asgjë nuk shkon si duhet
Vlera jote të të japë forcë e kurajo të vazhdosh.
Të uroj po ashtu të jesh zemërgjerë
Jo me ata që lajthisin pak
Sepse kjo është e lehtë
Por me ata që gabojnë trashë e janë të pandreqshëm
Dhe duke shprehur zemërgjerësinë tënde
Ti mund të shërbesh si shembull për të tjerë.
Të uroj gjithashtu që duke qenë i ri
Të mos rrekesh të piqesh me të shpejtë
E kur rritur të jesh
Të mos këmbëngulësh të hiqesh më i ri
E duke qenë plak, të mos pushtohesh prej dëshpërimit
Sepse çdo moshë ka bukurinë e dhimbjen e saj.
Nuk të uroj të jesh i trishtuar. Oh jo!
Jo gjithë vitin, por ta njohësh trishtimin veç një ditë!
E kështu të çmosh
Që e qeshura e rigjetur është edhe më e mirë
Se një e qeshur e rëndomtë, e vakët, e shpëlarë që të dëmton.
Të uroj mes tjerash të mbjellësh një farë
Një farë të vockël fare
E ta shoqërosh gjithë rritjen e saj
Për të zbuluar prej sa shumë jetësh është ndërtuar një pemë.
Të uroj gjithashtu të kesh edhe pak para
Aq sa nevojiten e t’ia dalësh mbanë
E që së paku një herë në vit të reflektosh
Mbi ato para e të thuash: “Janë të miat, i kam fituar vetë!”
Për ta bërë të qartë e të njohur:
Se kush është pronar i kujt!
Të uroj gjithashtu të mbash sa më gjatë t’jetë e mundur
Gjithçka që dashuron
E nëse dashuritë shkojnë, të mund të qash pa u ankuar
E të vuash pa u ndjerë fajtor!
Të uroj së fundmi
Që nëse je një burrë, të kesh një grua të mirë
E nëse je një grua, të kesh një burrë të mirë.
Nesër, pasnesër e sërish të pasnesërmen
Edhe sikur rraskapitur të jeni
Ta gjeni buzëqeshjen si në t’parën ditë dashuruar
të jeni gjithnjë!
E nëse të gjitha këto ndodhin për ty
Atëherë, s’do të kem më asgjë të të uroj!
.
T’uroj
Solli në gegënisht Jozef Radi
T’uroj ma s’pari me dashtë
E duke dashtë, edhe ty kanë me dashtë
Ata që s’kanë me të dashtë, ndashtë, harroji
e n’harrim t’përtejmë, t’vjetrat sherre ndërmend mos i shko.
T’uroj me vazhdue n’dashni pa u dishprue kurrë
T’uroj që edhe sikur ndër miqtë tu
T’ketë të pasjellshëm, t’pamatun e t’pamend
Ti, ti qindro si gjithherë i pafriguem e besdhanë
Pse mes tyne ka me qillue qoftë edhe nji fillikat
Ku ti mundesh me u pshtetë pa dyshime
dhe vetë jeta shfaqet ksisoji.
T’uroj ndër tjera me pasë edhe anmiq
s’çon peshë shumë a nji i vetëm, mjaft ti me i kuptue
E kështu mundesh me mësue mirkuptimin prej tyne
Pse mes tyne, ka me qenë edhe ndonji fisnik
aq sa ti mos me u ndje krejt i sigurt.
T’uroj ma së shumti me qenë i vyeshëm, po jo i pashoq
Pse n’çastet ma të vshtira
kur asgja s’shkon njashtu si duhet
vlera jote ka me t’dhanë forcë e guxim me vazhdue.
T’uroj gjithashtu me qenë zemërgjanë
Jo me ata që i trumhasë përdita
Pse kjo asht ma e lehta gjà
Po me ata që gabojnë randë e mbeten të pandreqshëm
dhe ti tuj shprehë zemërgjansinë tande
Mundesh me u shërbye si busull krejt tjerve.
T’uroj gjithashtu që tuj qenë djalosh
Mos u rrekë m’u pjekë para kohe
E kur i rritun të ndjehesh
Mos kambngul me u dukë ma i ri se tjertë
E n’pleqni kur t’prekish, mos e len dëshprimin me t’pushtue
Pse çdo moshë ka magjinë dhe dhimbjet e veta.
S’të uroj kurrsesi me qenë i trishtuem.
Jo, kurrë tanë vitin, po m’e njoftë trishtimin e nji ditë t’vetme
dhe me e çmue si duhet
Pse rikthimi i së qeshunës asht ma e mira e s’mirës
E qeshuna e ngulfatun, e randomtë, e shplame veç dam t’ban.
T’uroj gjithashtu me e mbjellë ndonji farë
ndonji farë të vocërr sa grima
E me e shoqnue krejt rritën e saj
me zbulue prej sa jet’sh asht ndërtue nji pemë
T’uroj gjithashtu me e ruejtë ndoj metelik
Aq sa t’nevojitet me qenë njeri praktik
Që ma s’paku nji here n’vjetë n’u zhytsh në të thella
E me duer përplot t’thuesh: “Janë t’miat, i kam fitue vetë!”
Për me ia ba të kjartë e të njoftun gjithkujt:
Se kush asht Zot i njasaj çka ke ndër duer!
T’uroj me shpirt m’e ruejtë përjetë po t’jetë e mundun
Gjithçka që dashuron
E n’se dashnia nji ditë tretet, t’mundesh m’u përlotë pa u ankue
E të vuesh thellë pa u ndje fajtor!
T’uroj ma s’fundi
Që n’se je nji burrë, paç nji grue që shndrit
E n’se je grue, paç nji burrë t’pashoq
që nesër, mbasnesër apo n’ma të mbramen ditë
Edhe sikur krejt i rraskapitun t’jeshë
gjeje harenë, e si në ma t’parën ditë dashurue
të mbeteni përjetë!!
E n’se gjithçka shkrova ka me t’ndodhë ty
S’ka me mbetë gja n’botë çka me t’urue!
.
Versioni origjinal në frëngjisht
Je te souhaite – Victor Hugo
Je souhaite d’abord que tu aimes et,
Qu’ En aimant, tu sois aussi aimé.
Et que, ceux qui ne t’aiment pas, tu les oublies
Et qu’ après avoir oublié, tu ne gardes pas de rancunes.
Je te souhaite de continuer à aimer sans désespérer
Je souhaite aussi que même si tes amis
Sont mauvais et inconséquents,
Toi, tu restes toujours vaillant et fidéle
Et qu’ il en existe au moins l’un deux
En qui tu peux avoir confiance, sans douter.
Et parce que la vie est telle,
je souhaite aussi que tu aies des ennemis.
Plusieurs ou même un seul, dans la mesure exacte pour que,
Parfois, tu puisses apprendre la tolérance
Et qu’ entre ceux-ci, il en existe au moins un qui soit juste,
Pour que tu ne te sentes pas trop sûr.
Je souhaite de plus que tu sois utile, mais pas irremplaçable.
Et que dans les moments mauvais,
Quand plus rien ne va
Ton utilité te pousse et t’encourage à continuer
Je souhaite également que tu sois tolérant;
Non pas , avec ceux qui se trompent un peu ,
Parce que cela est facile,
Mais avec ceux qui se trompent beaucoup et irrémédiablement,
Et qu’en utilisant cette tolérance,
Tu serves d’un exemple aux autres.
Je te souhaite aussi qu’en étant jeune
Tu ne mûrisses pas trop vite,
Et que déjà mûr,
Tu n’insistes pas pour rajeunir,
Et qu’en étant vieux tu ne t’envahisses pas de désespoir.
Parce que, chaque âge a son plaisir et sa douleur
Je ne souhaite pas que tu sois triste, Oh, Non!
Non, pas toute l’année mais que tu connaisses la tristesse un seul jour seulement!
Afin que tu apprécies
Que le rire retrouvé est bon, et meilleur
Qu’un rire habituel fade, constant et malsain.
Je souhaite aussi que tu plantes une graine,
Une minuscule graine,
Et que tu l’accompagnes dans sa croissance,
Pour que tu découvres de combien de vie un arbre est fait.
Je souhaite, de plus, que tu aies un peu d’argent,
Juste pour le nécessaire et le pratique
Et qu’au moins une fois par année tu réfléchisses
A cet argent et que tu te dises: “Cela est le mien”, je l’ai bien gagné!”
Seulement pour que ce soit clair à savoir:
Qui est le maître de qui.
Je te souhaite aussi que tu gardes le plus longtemps possible:
Ceux que tu aimes
Et que, s’ils partent, tu puisses pleurer sans te lamenter
Et souffrir sans te sentir coupable.
Je souhaite enfin
Qu’ en étant un homme, tu aies une brave femme,
Et qu’en étant femme, tu aies un brave homme
Demain, le lendemain, et encore le sur lendemain,
Et que quand même, vous serez épuisés
Vous restiez souriants, toujours amoureux comme au premier jour !!
Si toutes ces choses arrivent à se passer pour toi..
Alors, Je n’aurai plus rien à te souhaiter!
.
Jo shumë ditë ma parë, lexova nji përkthim të Hugoit, realizue mjaft mirë prej poetës Manjola Brahaj, dhe mbasi e përgëzova autoren mora leje me paraqitë në portalin tim… Midis lëvdimit të punës së saj pata edhe nji mesazh nga Ermira Xhomaqi, e cila më shpjegoi që kjo asht nji poezi e Hugoit dhe s’asht prozë… Ok i thashë, nëse asht poezi, ma sill ta shoh si poezi. Ajo jo vetëm ma solli poezinë po më tha se edhe e kishte përkthye…! Me Manjolën bisedova pë kët fakt dhe ajo m’u shpreh se ishte e vërtetë, dhe se Hugoin e kish sjellë nga spanjishtja duke më çue edhe linkun në prozë. I ndodhun kështu, shtova edhe nji pikë, (pse nëpër tri pika kalon nji rreth) e gjeta nji variant më italisht të Hugoit, po edhe duke pasë parasysh dy përkthimet e Manjolës dhe Ermirës e solla edhe unë nji variant në gegnisht…!
Gjithsesi mendoj që Hugoi sa ma shumë të përkthet në shqip aq sa nder u ban përkthyesve, ma shumë u ban lexuesve… jozef radi