Tomas Hardy dhe “Tesi d’Erbervilëve”
Tomas Hardy, shkrimtari i shquar anglez u lind në Higher Bockhampton me 2 qershor të vitit 1840.
Në vitin 1862, ai u vendos në Londër, ku kreu studimet për arkitekturë. Aty ai nisi të studiojë dhe të merret me letërsi. Kjo qe për Tomas Hardin ëndrra më e madhërishme e jetës së tij.
Romani i tij i parë: “Varfanjaku dhe zonja” u shkrua më 1867, dhe i hapi udhën e shkrimtarisë për të mbrritur disa vjet më pas te “Dy sy të kaltër”, ku gjithë afsh dashuror e freski ndjesore, Hardy rrëfen duke idealizuar dashurin e vet për Ema Lavinianin, me të cilën martohet. Këtu nis edhe rradha e romaneve të famshme tipikë të Hardyt, ku bëjnë pjesë: “Kthimi në vendlindje”, “Kryebashkiaku i Kastërbrixhit”, “Forestierët” dhe sidomos “Tesi i d’Erbervilëve”
.
Ky roman është libri më i përhapur dhe më i famshëm i Tomas Hardyt. Personazhet udhëhiqen vetëm nga forca e temperamentit të tyre, e megjithatë ata duket sikur paguajnë me anë të përvuajtjeve shpirtërore, gabimet që kanë bërë. Fakti i paparashikueshëm i çon tek e Mira dhe tek e Keqja, përtej çdo morali, çdo ligësie, çdo paragjykimi shoqëror: fati i mposht ata! Pra, fatalizmi merr karakterin e një force të verbër dhe dashakeqe.
Kuadri i këtij romani ngërthen vise të moshës së hershme të vetë shkrimtarit, paçka se jo në mënyrë të drejpërdrejtë, romancieri përfiton me anë të përshkrimit artistik ngjyresën e spikatur vendore, e cila do të lerë gjurmë edhe te shumë shkrimtarë të mëvonshëm. Për nga përmasa e tronditjes, e thellësisë së ndjenjës, e kërkimit të pareshtur të lumturisë dashurore, “Tesi i d’Erbervileve” mbetet një lëndë e gjallë e magjishme e shpirtit fërgëllues, në shtegtimet e veta mbikohore, një kërkim ndoshta të një parajse përfundimisht të humbur…
Tomas Hardy vdiq me 11 janar 1928, në Dorçester. Vepra e tij shpalos gjini të larmishme krijuese, ku pasqyrohen veçori nga më piktoresket të peisazhit ndjesor të njeriut të mikluar nga qytetërimi modern.
“Tesi i d’Erbervilëve” u përkthye nga Bujar Doko dhe ka njohur disa edicione botimesh në kohë të ndryshme shqip.
.