Wilfried Fiedler, dijetar gjerman që iu kushtua
tërësisht albanologjisë, u nda nga jeta.
Lajm tronditës për dijen shqiptare sot. Wilfried Fiedler, një prej albanologëve më të mëdhenj bashkëkohorë shqiptarë*, u nda nga jeta.
Sipas jetëshkrimit të realizuar në shtypin gjerman para gjashtë vjetësh, “ai është albanologu më i rëndësishëm në hapësirën gjuhësore gjermane të këtij gjysmëshekulli dhe merret intensivisht me studimet e gjuhës shqipe”.
W. Fiedler ishte pjesë e skuadrës shkencore të Doris dhe Erick Schockman, të cilët në vitin 1953, realizuan të parën ekspeditë antropologjike gjuhësore gjermane për këngët çame, që u botuan më pas në dy vëllime.
Në vitin 1959, Fiedler u bë docent për gjuhën shqipe në Universitetin “Humbold” të Berlinit dhe nga viti 1968 bashkëpunëtor shkencor i Institutit të Gjuhësisë së Akademisë së Shkencave të RDGJ-së. Aty ai drejtoi deri në vitin 1989, bashkë me dr. Oda Buchholz Sektorin e Balkanologjisë. Në vitin 1989, ai zëvendësoi si profesor dhe drejtues i njësisë shkencore të albanologjisë në Universitetin e Mynihut shkrimtarin Martin Camaj.
Pas daljes në pension në vitin 1998, Wilfried Fiedler vazhdoi të punojë si profesor i jashtëm për gjuhën shqipe pranë Universitetit të Jenës në Institutin për Studimet për Evropën Juglindore.
Wilfried Fielder është anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës dhe anëtar nderi i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Lista e tij e botimeve përmban, veç monografive monumentale për “Shumësin në gjuhën shqipe” (botuar edhe në gjuhën shqipe) dhe “Sistemin foljor të Buzukut”, edhe mbi 150 artikuj shkencorë nga fusha e shqipes dhe e gjuhësisë ballkanike.
Në fokus të vëmendjes së tij nuk ishte vetëm shqipja e sotme dhe gramatika deskriptive e saj, por edhe fazat e ndryshme të zhvillimit të gjuhës shqipe nga lashtësia dhe të marrëdhënieve të saj me gjuhët ballkanike. Një vend qendror në studimet e tij zë edhe gegërishtja e autorëve të vjetër shqiptarë.
.
Disa nga botimet e akad. Wilfried Fiedler:
1.“Albanische Grammatik” (Oda Bucholtz bashkautore), Berlin, 1987, në të cilën sistemi gramatikor i shqipes së sotme vështrohet në tërë gjerësinë e tij: në fonologji, në strukturën morfologjike dhe në sintaksë.
2.“Sistemi foljor i gjuhës shqipe të Gjon Buzukut”, monografi e gjerë dhe gjithëpërfshirëse për fazat më të hershme të shqipes së shkruar. Në të janë shqyrtuar në mënyrë të detajuar të gjitha aspektet e sistemit foljor të gjuhës shqipe te libri i parë i botuar “Meshari”. Ky në fakt është hulumtimi i parë sistematik i këtij lloji i një segmenti të strukturës gjuhësore të shqipes.
3.“Fjalori shqip-gjermanisht” (me bashkautorë), vepër që, me 30.000 fjalët dhe me pasqyrimin kryesisht të shqipes pas normimit të vitit 1972, me shumë shprehje idiomatike e begatime të natyrës stilistike, të shoqëruar me një gramatikë relativisht të plotë, pati katër botime në ish-Republikën Demokratike Gjermane. Pas bashkimit gjerman ai u botua në serinë “Langenscheidt”.
4.Prof. Fiedler ka hartuar në bashkëpunim me Adrian Klosin edhe një fjalor gjermanisht-shqip me 45.000 fjalë dhe me rreth 20.000 frazeologji botuar në vitin 1997.
Bota shqiptare humbi një korife të dijes albanologjike, një kalorës të dijes sonë kombëtare.
.
Marrë nga www.akad.gov.al
.
Në foto: Wilfried Fiedler me veshje popullore të Labërisë dhe në sfond fotografia e dy fyelltarëve të fotografuar prej Tij në Shqipëri, në mesin e viteve 1950.
Foto Roland Tasho!
*
*Shprehja “…një prej albanologëve më të mëdhenj bashkëkohorë shqiptarë, u nda nga jeta.” duhet të jetë gabim po meqë është shkrim i Akademisë së Shkencave po e le si të tillë. Fjala “shqiptarë” është jashtë kontekstit, e nuk duhet të jete!!!